فسفر یک ماده معدنی است که با مواد دیگر ترکیب می شود و ترکیبات فسفات آلی و معدنی را تشکیل می دهد. اصطلاحات فسفر و فسفات معمولاً هنگام صحبت در مورد آزمایش به جای یکدیگر استفاده می شوند. با این حال، مقدار فسفات معدنی در خون با آزمایش فسفر/فسفات سرم اندازه گیری می شود. آزمایشات فسفر برای ارزیابی سطح مواد معدنی در خون شما و کمک به تشخیص شرایطی که باعث افزایش یا پایین امدن غیرطبیعی فسفر می شوند، استفاده می شود.

ازمایش فسفر را باچه تستهایی درخواست میدهند؟

آزمایش‌های فسفر اغلب همراه با آزمایش‌های دیگر، مانند آزمایش‌های کلسیم، هورمون پاراتیروئید (PTH) ویا ویتامین  D  درخواست میشود وبه تشخیص ویا نظارت بر درمان شرایط مختلف که باعث عدم تعادل کلسیم و فسفر می‌شوند، تجویز می‌شوند. در حالی که آزمایش‌های فسفر معمولاً روی نمونه‌های خون انجام می‌شود، گاهی اوقات در نمونه‌های ادرار اندازه‌گیری می‌شود تا دفع آن توسط کلیه‌ها کنترل شود

چرا باید تست فسفر دهیم؟

فسفات ها برای تولید انرژی، عملکرد عضلات و اعصاب و رشد استخوان حیاتی هستند. آنها همچنین نقش مهمی به عنوان یک بافر دارند و به حفظ تعادل اسید و باز بدن کمک می کنند. ما فسفر مورد نیاز خود را از طریق غذاهایی که می خوریم دریافت می کنیم. در بسیاری از غذاها یافت می شود و به راحتی توسط دستگاه گوارش جذب می شود. بیشتر فسفات های بدن با کلسیم ترکیب می شوند تا به شکل گیری استخوان ها و دندان ها کمک کنند. مقادیر کمتری در بافت عضلانی و عصبی یافت می شود. بقیه در سلول های بدن یافت می شود که عمدتاً برای ذخیره انرژی استفاده می شود. تنها حدود 1 درصد از کل فسفات بدن در خون وجود دارد. غذاهای مختلفی مانند لوبیا، نخود و مغزها، غلات، لبنیات، تخم مرغ، گوشت گاو، مرغ و ماهی حاوی مقادیر قابل توجهی فسفر هستند. بدن سطوح فسفر/فسفات خون را با تنظیم میزان جذب آن از روده ها و دفع آن از طریق کلیه ها حفظ می کند. سطح فسفات نیز تحت تأثیر تعامل PTH، کلسیم و ویتامین D قرار می گیرد. کمبود فسفر (هیپوفسفاتمی) ممکن است همراه با سوءتغذیه، سوء جذب، عدم تعادل اسید و باز، افزایش کلسیم خون و اختلالاتی که بر عملکرد کلیه تأثیر می گذارد دیده شود. و فسفر اضافی (هیپر فسفاتمی) ممکن است با افزایش مصرف مواد معدنی، کلسیم پایین خون و اختلال عملکرد کلیه مشاهده شود. افرادی که کمبود فسفر خفیف تا متوسط دارند، اغلب علائمی ندارند. با کمبود شدید فسفر، علائم ممکن است شامل ضعف و گیجی عضلانی باشد. بیش از حد فسفر ممکن است علائمی مشابه علائمی که با کلسیم پایین مشاهده می شود، از جمله گرفتگی عضلات، گیجی و حتی تشنج ایجاد کند

چه زمانی باید این آزمایش را انجام دهم؟

 سطوح غیر طبیعی خفیف فسفر معمولاً هیچ علامتی ایجاد نمی کند. بنابراین آزمایش فسفر معمولاً در پی آزمایش غیرطبیعی کلسیم و/یا زمانی که علائم کلسیم غیرطبیعی مانند خستگی، ضعف عضلانی، گرفتگی یا مشکلات استخوانی وجود دارد انجام می‌شود. آزمایش فسفر نیز ممکن است همراه با سایر آزمایشات زمانی که علائم نشان دهنده اختلالات کلیوی و گوارشی باشد، تجویز شود. هنگامی که شرایطی که باعث سطوح غیرطبیعی فسفر و/یا کلسیم می‌شوند، یافت می‌شوند، آزمایش برای هر دو ممکن است در فواصل منظم برای نظارت بر اثربخشی درمان تجویز شود. هنگامی که فردی دیابت یا علائم عدم تعادل اسید-باز دارد، پزشک ممکن است گاهی اوقات سطوح فسفر را کنترل کند.

علائم کمبود فسفر

تغییر در حالات روانی و احساس اضطراب و تحریک‌پذیری

مشکلات استخوانی مثل درد، شکنندگی

نامنظم شدن تنفس

احساس خستگی

از دست دادن اشتها

ضعف عضلانی

افزایش یا کاهش وزن

علت کاهش p در آزمایش خون

• سوءتغذیه

• اعتیاد به الکل

• هیپرکلسمی یا سطح بالای کلسیم

• پرکاری پاراتیروئید

• سوختگی شدید

• کتواسیدوز دیابتی

• اختلال کلیه

• کمبود ویتامین D به خصوص در کودکان

• مصرف بیش از حد برخی داروها مثل آنتی‌اسیدها، استامینوفن، دیورتیک‌ها و داروهای آسم

علائم بالا بودن سطح فسفر در بدن

همیشه کمبود فسفر موجب بروز عوارض در بدن نمی‌شود. در صورتی که میزان فسفر بدن شما بیشتر از حد نرمال باشد نیز ممکن است با عوارضی روبرو شوید. معمولا زیاد بودن فسفر در خون موجب رسوب فسفر همراه با کلسیم در جریان خون می‌شود. گاهی اوقات ممکن است این رسوبات در عضلات ظاهر شود. هر چند که این موضوع بسیار نادر است، اما ممکن است در افرادی که جذب کلسیم بسیار بالا یا مشکلات کلیوی دارند، ایجاد شود. معمولا فسفر زیاد در بدن موجب بیماری‌های قلبی عروقی و پوکی استخوان می‌شود.

علت بالا بودن سطح فسفر خون (هیپر فسفاتمی )

• نارسایی کلیه

• بیماری کبد

• کم کاری پاراتیروئید

• کتواسیدوز دیابتی (در اولین مشاهده)

• افزایش مصرف در رژیم غذایی (مکمل فسفات)