افزایش پرولاکتین خون Prolactinemia
پرولاکتین توسط غده هیپوفیز که در قاعده مغز قرار دارد ترشح می شود و وظیفه اصلی آن کمک به ترشح شیر بعد از زایمان می باشد , همچنین برای باروری خانم ها و آقایان اهمیت دارد. اثر خاص پرولاکتین در آقایان شناخته نشده است. لیکن برای بررسی مشکلات جنسی آقایان و خانم ها از آن استفاده می شود.
چرا آزمایش پرولاکتین انجام میشود ؟
در خانم های که علائم افزایش پرولاکتین را دارند این آزمایش درخواست می شود.پرولاکتینوما یک تومورغیر سرطانی در هیپوفیز است که باعث تولید بیش از اندازه پرولاکتین می شود.
علائم افزایش پرولاکتین در بانوان
عادت ماهانه نامرتب
از بین رفتن عادت ماهانه
کاهش میل جنسی
مقاربت دردناک (بعلت خشکی واژن)
مشکلات باروری
ترشح غیرعادی شیر (گالاکتوره)
بعلت اینکه تغییرات عادت ماهانه واضح است وجود پرولاکتین در خانم ها در سنین قبل از یائسگی زودتر تشخیص داده می شود.
افزایش پرولاکتین به علل زیر انجام می شود :
1-افزایش فیزیولوژیک شامل بارداری , شیردادن و استرس
2-داروها : ترشح پرولاکتین توسط دوپامین موجود در مغز مهار می شود . داروهایی که از اثر دوپامین جلوگیری می کنند یا ذخیره دوپامین را از بین می برند باعث افزایش پرولاکتین می شوند . داروهای مورد استفاده در روان پریشی(داروهای بیماران روانی)
مثل فنوتیازین ها (کلرپرومازین) , هالوپریدول , داروهایی که برای جلوگیری از حرکات گوارش استفاده می شود .مثلا برای پیشگیری از بازگشت غذا از معده به مری (متوکلووپرامید) , استروژن , بنزودیازپین ها , رانیتیدین , سایمیتیدین , آمی تریپتیلین , فلوکسیتین، وراپامیل، متوکاربامول ضد دوپامین می باشد و بعنوان تحریک کننده ترشح شیر یعد از زایمان مدتها استفاده میشده است.
بیماریها
پرولاکتینوما و سایر تومورهای که در مجاورت هیپوفیز قرار دارند مثل اکرومگالی , بیماریهای هیپوتالاموس و سایر بیماریها مثل نارسایی مزمن کلیه , کم کاری تیروئید , سارکوئیدوز و غش , سیروز و …..
تشخیص
در خانم هایی که علائم بالینی دارند مقدار پرولاکتین خون اندازه گیری می شود و در صورت افزایش مقدار آن در اولین قدم آزمایشات کار تیروئید برای رد کردن کم کاری تیروئید انجام میشود و نهایتا برای رد کردن وجود آدنوم هیپوفیز MRI از ناحیه هیپوفیز (قاعده ی جمجمه) لازم می شود . (حدود 50% موارد دیگر هیپرپرولاکتینمی بعلت آدنوم هیپوفیز می باشد .)
علائم بالینی در مردان
در مردان شایعترین علائم بالینی کاهش میل جنسی , ناتوانی جنسی , نازائی و ژینکوماستی می باشد. بعلت اینکه در آقایان علائم واضحی مثل نامرتبی عادت ماهانه وجود ندارد معمولا خیلی دیرتر و بعلت سردرد و مشکلات چشمی ناشی از فشار تومور هیپوفیز به عصب بینائی مراجعه می کنند
چه مواد غذایی باعث افزایش پرولاکتین می‌شوند؟
مواد غذایی زیر می‌توانند مقدار پرولاکتین و سایر هورمون‌های دخیل در تولید شیر مادر را افزایش دهد:
زردآلو؛ حاوی مواد مغذی ضروری مانند ویتامین A و C، فیبر غذایی و پتاسیم است؛ درنتیجه، تولید شیر مادر را افزایش می‌دهد.
خرما
مارچوبه؛ حاوی فیبر، فیتواستروژن (Phytoestrogens)، اسید فولیک، انواع ویتامین‌ها و تریپتوفان (Tryptophan) است که ترشح هورمون تولید‌کننده شیر را بالا‌تر می‌برد.
برنج قهوه‌ای؛ کربوهیدات پیچیده است که نقش مهمی در تامین انرژی دارد؛ همچنین، سطح سروتونین(serotonin) را در مغز بالا می‌برد تا تولید پرولاکتین افزایش یابد.
ماهی سالمون؛ حاوی اسید‌های چرب ضروری و اسید چرب امگا ۳ که هردو برای تولید هورمون‌های موثر در شیردهی لازم اند.
جایگزین کردن برنج سفید با قهوه‌ای، راه مناسبی برای افزایش پرولاکتین و توان شیردهی است
چه مواد غذایی موجب کاهش پرولاکتین می‌شوند؟
غذا‌هایی که موجب کاهش این هورمون می‌شوند معمولا حاوی روی هستند. از‌جمله مواد غذایی حاوی روی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
صدف‌های خوراکی
گوشت گاو
گوشت بوقلمون
لوبیا
به‌منظور کاهش این هورمون، مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین B۶ را فراموش نکنید. این ویتامین با افزایش ناقل عصبی دوپامین (Dopamine)، سطح هورمون ذکر‌شده در خون را کاهش می‌دهد. مواد زیر حاوی ویتامین ۶B هستند:
موز
سیب‌زمینی
ماهی آزاد
مرغ
اسفناج
مواد پروتئینی، آووکادو، موز، پسته و سایر موارد، منبع مناسبی برای ویتامین B۶ هستند
