گلبولهای قرمز یا ارتیروسیت متداول‌ترین نوع سلولهای خونی هستند و نقش اصلی آنها جابجایی گازهای تنفسی (اکسیژن و دی اکسیدکربن) است. این سلولها کوچک و فاقد هسته و سایر اندامک‌ها هستند و فضای درون آنها از هموگلوبین که پروتئین آهن‌دار است پر شده‌است. این سلولها از نظر ظاهری مقعر الطرفین هستند و حدود ۱۲۰ روز عمر می‌کنند. در مغز استخوان ساخته و بعد از بلوغ وارد جریان خون می‌شوند. اختلال در گلبولهای قرمز خون باعث بروز طیف وسیعی از بیماری‌ها می‌شود. رایج‌ترین بیماریهای مربوط به گلبولهای قرمز شامل آنمی،تالاسمی و پلی سایتمی است.
در تمام انواع کم خونی بافتهای بدن بویژه ماهیچه و مغز استخوان به خاطر کمبود اکسیژنآسیب می‌بینند. کم خونی ممکن است ناشی از کمبود آهن در جیره غذایی باشد. در این حالت گلبولهای قرمز به تعداد عادی وجود دارند، اما در آنها مقدار هموگلوبین کم است. این نوع کم خونی در کودکان بیشتر از بزرگسالان رایج است. علائم این نوع کم خونی رنگ پریدگی و زود خسته شدن است .خوردن غذاهای آهن‌دار مانندجگر ، گوشت و سبزیجات و مصرف داروهای آهن‌دار در درمان آن موثرترند.
که در این حالت بدن بعد از یک خونریزی شدید دچار کم خونی خواهد شد.
به معنی فقدان عملکرد طبیعی مغز استخوان می‌باشد که بطور مثال در افرادی که در معرض تشعشع گاما قرار گرفته‌اند،دیده می‌شود.
که ناشی از فقدان ویتامین B12، اسید فولیک و فاکتور داخلی مخاط معده می‌باشد.
شامل پررنگ شدن گلبولهای قرمز ، داسی شکل شدن گلبولهای قرمز می‌باشد و در نتیجه گلبولهای قرمز خون شکل قوسی و طبیعی را ندارند، بلکه هلالی شکل می‌شوند. چنین گلبولهایی معمولا” بهم می‌چسبند و مسیر رگها را می‌بندند. در نتیجه اکسیژن کافی به بافتها نمی‌رسد و در این حال شخص دچار کم خونی شدید می‌شود.
تالاسمی نوعی کم خونی ارثی است که در آن در تولید هموگلوبین اختلال بوجود آمده است. دو نوع تالاسمی وجود دارد. تالاسمی مینور (خفیف) و تالاسمی ماژور (شدید). در تالاسمی مینور بطور معمول اشخاص سالم و طبیعی هستند، اما برخی از آنها ممکن است کم خونی خفیفی داشته باشند. هنگام ساخته شدن گلبولهای قرمز در مغز استخوان افراد مبتلا به تالاسمی ماژور به مقدار کافی هموگلوبین ساخته نمی‌شود و گلبولهای قرمز خون این بیماران تقریبا” خالی از هموگلوبین است.
مبتلایان به تالاسمی ماژور در هنگام تولد طبیعی هستند، ولی بین سه ماهگی و هجده ماهگی دچار کم خونی می‌شوند و رنگ پریده‌اند، خوب نمی‌خوابند و خوب غذا نمی‌خورند، حالت تهوع دارند و اگر درمان نشوند می‌میرند. تنها راه درمان تالاسمی ماژور تزریق منظم خون است که بطور معمول می‌باید هر چهار هفته یکبار صورت گیرد. فرزندان مبتلا به تالاسمی ماژور از پدر و مادرانی متولد می‌شوند که هر دو مبتلا به تالاسمی مینور هستند. به این منظور برای جلوگیری از تولد چنین نوزادانی ضروری است در هنگام ازدواج خون زن و مرد از جهت ابتلا به بیماری تالاسمی مینور مورد آزمایش قرار گیرند تا در صورت ابتلای هر دو آنها به این بیماری از ازدواج جلوگیری شود.
هر گاه بافتها به علت کمبود شدید اکسیژن هوا درارتفاعات بلند دچار هیپوکسی شوند، در این حالت اندامهای خونساز بطور اتوماتیک مقدار زیادی گلبول قرمزتولید می‌کنند.
این بیماری از یک تغییر ژنی بوجود می‌آید که در گروه سلولی هموبلاستیک که گویچه‌های قرمز خون را تولید می‌کنند ایجاد می‌شود. سلولهای بلاستی حتی هنگامی که گویچه‌های سرخ بیش از حدی وجود دارند، از تولید گویچه‌های قرمز باز نمی‌ایستند.
معمولا” در هنگام ابتلا به یک بیماری عفونی ، تعداد گلبولهای سفید زیاد می‌شود تا بدن بتواند با عوامل عفونت مبارزه کند. اما پس از بهبود ، تعداد گلبولها تا حد طبیعی کاهش می‌یابد. اگر افزایش تعداد گلبولهای سفید بطور مداوم و بدون هیچ دلیلی افزایش یابد به آن لوسمی می‌گویند. در این حالت مراکز گلبول ساز ، از نظم خارج شده و بطور زیانباری به تولید گلبولهای سفید می‌پردازند. افزایش تعداد گلبولهای سفید، مجالی برای تولید گلبولهای قرمز و پلاکتهاباقی نمی‌گذارد و به همین دلیل تعداد این سلولها در خون کاهش می‌یابد. در نتیجه این بیماری با کم خونی و خونریزیهای داخلی همراه است.
هموفیلی شایعترین و وخیم‌ترین بیماریهای خونریزی دهنده مادرزادی می‌باشد. علت آنها کمبود فاکتورهای 11 ، 9 و 8 با منشاء ژنتیکی است. این بیماری اختصاص به مردان دارد و در زنان بندرت دیده می‌شود. علت بیماری ، فقدان یکی از عواملی است که در انعقاد خون نقش دارند. هموفیلی درجات مختلف دارد. در نوعی از آن یک زخم ساده می‌تواند موجب خونریزی شدید شود. در فرد هموفیل عامل فعال کننده ترومبوپلاستین (گلوبولین آنتی هموفیلیک) وجود ندارد.
