پلاکت‌ها یا ترومبوسیت‌ها سلول‌های کوچکی هستند که نقش حیاتی در فرآیند لخته شدن خون و حفظ هموستاز دارند. پلاکت‌ها از قطعات کوچک سیتوپلاسمی درون سلولی به نام مگاکاریوسیت‌ها در مغز استخوان تولید می‌شوند و در جریان خون آزادانه حرکت می‌کنند.هنگامی که یک رگ خونی آسیب می‌بیند، پلاکت‌ها به ناحیه آسیب دیده مهاجرت کرده و با چسبیدن به دیواره رگ و همدیگر، لخته‌ای را تشکیل می‌دهند که از خونریزی جلوگیری می‌کند. بررسی عملکرد پلاکت ها یکی از آزمایش‌های مهم در پزشکی است.
شمارش پلاکت‌ها بخش مهمی از آزمایش‌های روتین خون (CBC) است و به پزشکان اطلاعات مفیدی در مورد وضعیت هموستاز و لخته‌شدن خون می‌دهد. تعداد نرمال پلاکت‌ها در خون بین 150,000 تا 450,000 پلاکت در هر میکرولیتر خون است. اگر تعداد پلاکت‌ها از این محدوده نرمال خارج شود، می‌تواند نشانه‌ای از وجود بیماری یا اختلالی در بدن باشد.
همانطور که تا اینجا گفته شد، پلاکت ها در مغز استخوان و از مگاکاریوسیت ها تولید شده و در خون آزاد می شوند. وظیفه اصلی آن ها در خون، جلوگیری از خونریزی است که این عمل با چسبیدن پلاکت ها به همدیگر و به محل آسیب دیده رگ و ترشح مواد دخیل در ایجاد لخته انجام می گیرد.
مطالعات نشان داده اند که سطح طبیعی داخلی رگ از طریق مهار پلاکت ها بطور طبیعی مانع از ایجاد لخته می شود اما هنگامی که این سطح رگ آسیب می بیند، این اثرات مهاری از بین رفته و پلاکت ها از طریق فاکتور فون ویلبراند (vWF) به سطح داخلی رگ اتصال می یابند که این اتصال باعث تولید سیگنال های درون سلولی می شود که در نهایت باعث فعال شدن گیرنده های گلیکوپروتئین پلاکتی IIb/IIIa می شود.
سلول هایی که فعال شده اند، محتویات گرانولی خویش را رها می کنند، این محتویات شامل نوکلئوتیدها، پروتئین های اتصالی، فاکتورهای رشد و عوامل پیش برنده انعقاد خون که در جهت پیش برد تجمع پلاکتی و تشکیل لخته خونی عمل می کنند و محیط لخته ی در حال تشکیل را تحت تأثیر قرار می دهند.
در خلال تجمع پلاکتی، سلول های بیشتری به محل آسیب فراخوانده می شوند، که موجب تشکیل یک تجمع پلاکتی انسداد دهنده می شود. توپی پلاکتی توسط شبکه فیبرین که به صورت همزمان به عنوان فرآورده آبشار انعقادی پدید می آید، تثبیت و پایدار می شود و بدین ترتیب انعقاد خون رخ می دهد.
ترومبوسیتوپن
ترومبوسیتوز
اختلالات عملکردی پلاکت‌ها
کاهش تعداد پلاکت‌ها به زیر 150,000. این وضعیت می‌تواند به دلایل مختلفی مانند عفونت‌ها، بیماری‌های خودایمنی مانند پورپورای ترومبوسیتوپنیک ایدیوپاتیک ، شیمی‌درمانی، بیماری‌های مغز استخوان، عفونت‌های ویروسی مانند HIV یا هپاتیت Cو مصرف برخی داروها رخ دهد. ترومبوسیتوپنی ممکن است خطر خونریزی‌های خودبه‌خودی یا عدم توانایی در کنترل خونریزی را افزایش دهد.
افزایش تعداد پلاکت‌ها به بیش از 450,000. این وضعیت می‌تواند ناشی از اختلالات مغز استخوان، التهاب‌های مزمن، سرطان‌ها، یا برخی بیماری‌های سیستم ایمنی باشد. ترومبوسیتوز ممکن است خطر تشکیل لخته‌های خون بیش از حد را افزایش دهد که می‌تواند به مشکلاتی مانند سکته مغزی یا حملات قلبی منجر شود.ترومبوسیتوز به افزایش تعداد پلاکت‌ها در خون گفته میشود که ممکن است خطر تشکیل لخته‌های خونی را افزایش دهد.
برخی بیماری‌ها ممکن است منجر به اختلال در عملکرد پلاکت‌ها شوند بدون اینکه تعداد آن‌ها تغییر کند. این اختلالات می‌توانند منجر به خونریزی‌های غیرطبیعی شوند. به عنوان مثال، بیماری فون ویلبراند یکی از شایع‌ترین اختلالات عملکردی پلاکت‌ها است که باعث نقص در چسبندگی پلاکت‌ها میشود
