preloader

بیماری پارکینسون چیست؟

بیماری پارکینسون یک اختلال مغز و اعصاب پیشرونده است که روی حرکت کردن فرد تأثیر می‌گذارد. در این بیماری، از بین رفتن نورون‌ها (یاخته‌های عصبی) در سایر بخش‌های مغز انسانرخ می‌دهد و زمینه‌ساز برخی علائم غیرحرکتی این بیماری می‌شود. نشانه‌های این بیماری اغلب آرام و به تدریج در فرد ایجاد می‌شود و با پیشرفت بیماری، علائم غیرحرکتی نیز به وجود می‌آیند. آشکارترین نشانه‌های زودرس این بیماری شامل لرزش، خشکی بدن، آرام شدن حرکات و دشواری در راه ‌رفتن است.

 

علت بیماری

این بیماری درنتیجه از بین رفتن یا ضعیف شدن و لطمه خوردن سلول‌های عصبی در مغزمیانی به وجود می‌آید. سلول‌های عصبی ماده‌ای به نام دوپامین، ترشح می‌کنند که پیام‌های عصبی را از مغزمیانی به بخش دیگری از مغر به نام کارپوس استراتوم می‌برد. این پیام‌ها به حرکت بدن تعادل بخشیده و وقتی سلول‌های ترشح‌کننده دوپامین در مغزمیانی می‌میرند، مراکز دیگر کنترل‌کننده حرکات بدن نامنظم کار می‌کنند. اختلالات به وجود آمده در مراکز کنترل بدن در مغز و همچنین از بین رفتن 80 درصد سلول‌های ترشح‌کننده دوپامین باعث پدیدار شدن علائم پارکینسون می‌شود.
     
     عوامل دیگری را نیز جزو علت بیماری پارکینسون ذکر کرده‌اند که شامل:
  1. عوامل ژنتیکی: محققان جهش‌های ژنتیکی خاصی را کشف کرده‌اند که می‌تواند باعث بیماری پارکینسون شود. تغییرات این ژن خاص درصد افزایش خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را بالا می‌برد.
  2. عوامل محیط: قرار گرفتن در معرض سموم خاص یا عوامل محیطی ممکن است خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را افزایش دهد؛ گرچه درصد احتمال آن پایین است.
از دیگر مواردی که می‌تواند علت بیماری پارکینسون باشد؛ می‌توان به افزایش سن،، آسیب مغزی، تومورهای مغزی، مصرف برخی داروهای خاص، آنسفالیت پس از آنفلوانزا، عفونت با ویروس‌های دارای رشد آهسته یا مسمومیت با مونواکسید کربن را نام برد.
 

مراحل بیماری پارکینسون

 به‌طورکلی علائم اصلی بیماری پارکینسون در مراحل مختلف بیماری عبارت است از:
  • لرزش ناگهانی انگشتان دست یا پا
  • اختلال‌های گفتاری
  • مشکل در بلع مواد غذایی
  • عدم تعادل در حرکات بدن
  • افسردگی و مشکلات روان‌شناختی
  • سفت شدن تدریجی عضلات
  • تغییر حالت چهره
  • آبریزش دهان
  • مشکلات بینایی
  • مشکلات گوارشی مثل یبوست
  • اختلال در خواب
  • مشکلات بویایی

مراحل پیشرفت بیماری پارکینسون

با توجه به بررسی‌های بالینی که بر روی بیماران مبتلابه پارکینسون انجام‌شده، پیشرفت این بیماری در ۵ مرحله صورت می‌گیرد. این طبقه‌بندی و آشنایی با مراحل، به پزشکان کمک می‌کند تا متوجه شوند که بیمار در چه مرحله‌ای قرار دارد تا درمان‌های لازم را تجویز کنند. مراحل بیماری پارکینسون شامل موارد زیر است:
 
مرحله اول
مراحل اولیه بیماری پارکینسون به‌صورت عمده شامل بروز و شناسایی اولیه علائم بیماری است. در مرحله اول اغلب نشانه‌های کمی از بیماری مشاهده‌شده که معمولاً در بین بیماران، لرزش یکی از دست‌ها یا پاها بسیار رایج است.  در این مرحله از بیماری، ممکن است عدم تعادل خفیف درراه رفتن یا ایستادن بیمار مشاهده شود، یا در برخی مواقع حالات چهره و صورت او تغییر کند. البته که این نشانه‌ها معمولاً موجب اختلال در زندگی روزانه فرد نمی‌شوند؛ اما بهتر است که توسط پزشک متخصص مغز و اعصاب تشخیص داده و درمان آغاز شود.
 
مرحله دوم
در مرحله دوم از مراحل بیماری پارکینسون، علائم بیماری شدت بیشتری پیدا می‌کند. ورود به این مرحله متناسب با شرایط جسمی و روحی بیمار ممکن است چند ماه یا چند سال طول بکشد؛ بنابراین، توجه به وضعیت بیمار در مرحله نخست و این مرحله بسیار لازم و حیاتی است. افزایش شدت نشانه‌ها به‌صورت سفت شدن عضلات دو طرف بدن در قسمت دست‌ها یا پاها، ایجاد مشکل در تکلم و حفظ تعادل بدن هنگام ایستادن، به‌عنوان بعضی از علائم مرحله دوم پارکینسون به شمار می‌روند. در این مرحله هم با کنترل بیماری، فرد می‌تواند به انجام کارهای روزانه خود ادامه دهد.
 
مرحله سوم
 این مرحله از مراحل بیماری پارکینسون، مرحله میانی رشد پارکینسون به شمار می‌رود. در این مرحله شدت علائم مرحله دوم بیشتر می‌شود. همچنین نشانه‌های دیگری مثل عدم تعادل هنگام انجام کارهای روزانه، واکنش‌های کند و آرام نسبت به اتفاقات محیطی نیز دیده‌شده و به‌طورکلی حرکات بیمار بسیار کند می‌شود. علاوه بر دارودرمانی از فیزیوتراپی نیز در این مرحله استفاده می‌شود. در مرحله سوم پارکینسون، بیمار نیاز به کمک و توجه بیشتری برای انجام کارهای شخصی مانند لباس پوشیدن، راه رفتن و غذا پختن دارد.
 
مرحله چهارم
مرحله چهارم و پنجم از مراحل آخر بیماری پارکینسون به‌حساب می‌آیند. در مرحله چهارم، خشکی عضلات و کند شدن حرکات بدنی افزایش‌یافته و در مواردی ممکن است شدت لرزش بدن کاهش یابد؛ اما بااین‌وجود راه رفتن و حفظ تعادل بدن بسیار سخت است. در این مرحله از بیماری، بهتر است همواره فردی در کنار بیمار باشد تا در انجام کارهای روزانه به او کمک کند. همچنین ادامه داشتن جلسات فیزیوتراپی و استفاده از واکر هنگام راه رفتن می‌تواند مفید باشد.
 
مرحله پنجم
مرحله پنجم که آخرین مرحله از پیشرفت بیماری پارکینسون است، شامل علائم مزمن بیماری است. در این مرحله سفت شدن عضلات و ناتوانی درحرکت دیده می‌شود. مراقبت روزانه در مرحله آخر بسیار واجب و حیاتی است؛ زیرا اغلب بیماران به دلیل مشکلات حرکتی قادر به انجام فعالیت‌های روزانه خود نیستند. استفاده از ویلچر، واکر و فیزیوتراپی بسیار کمک‌کننده است. برخی مشکلات روان‌شناختی و عصبی مثل توهم، گیجی، مشکل در بلع مواد غذایی و زوال عقل نیز ممکن است در بیماران مشاهده شود.

 

تشخیص پارکینسون با ازمایش خون

 درحال حاضر، هیچ آزمایش خون، اسکن مغز یا سایر اندازه گیری های عینی برای تشخیص این بیماری وجود ندارد و در کل این بیماری با آزمایش کلینیکی تشخیص داده می شود.در مطالعه جدید بر پروتئین خون موسوم به neurofilament (NfL) تمرکز شده است. این پروتئین بخشی از سلول های عصبی است که به هنگام مرگ سلولی آزاد می شود.
تحقیق نشان داده است که افراد مبتلا به سایر مشکلات حرکتی شبیه پارکینسون دارای میزان بالای NfL در مایع نخاعی شان هستند اما تنها راه تشخیص آن تست دردناک کشیدن مایع نخاعی و آزمایش آن است.در شیوه جدید محققان توانستند با انجام تست  ultrasensitiveمیزان NfL خون را اندازه گیری کنند. در این مطالعه بالغ بر ۵۰۰ نفر از سوئد و انگلستان مورد آزمایش قرار گرفتند.محققان میزان درستی این تست را ۷۰ درصد اعلام کردند.

 

عاقبت بیماری پارکینسون

در مورد عاقبت بیماری پارکینسون باید این نکته را مدنظر داشت که با توجه ‌به مراحل بیماری پارکینسون، این بیماری به‌تنهایی موجب مرگ افراد مبتلا نمی‌شود. بلکه علائم ناشی از آن می‌تواند منجر به بروز بیماری‌ها و مشکلات دیگر مثل آسپیراسیون ریوی و زوال عقل شود. آسپیراسیون ریوی یا آسپیراسیون، زمانی رخ می‌دهد که ترشحات گلو یا سیستم گوارشی و اجسام صلب مانند یک‌دانه عدس، وارد مجاری تنفسی شده و موجب خفگی یا عفونت‌های سیستم تنفسی شود. این مشکلات به همراه خطر سقوط، زخم و شکستگی‌های ایجادشده، می‌توانند باعث مرگ بیمار شوند؛ زیرا عموماً در بیماران مبتلابه پارکینسون مشکلات حرکتی و بلع شایع است. به همین دلیل مراقبت‌های شبانه‌روزی و دقیق از بیماران پارکینسون که در مراحل پیشرفته بیماری قرار دارند، حیاتی است. یک تحقیق طولانی‌مدت بین تعداد زیادی از بیماران مبتلابه پارکینسون نشان می‌دهد که ۲۳ درصد مبتلایان به‌طورکلی به‌خوبی زندگی را ادامه داده و توانسته‌اند تا ۱۰ سال پس از ابتلا به بیماری تعادل خود را حفظ کنند و علت مرگ بیماران پارکینسونی در نیمی از بیماران به دلیل پنومونی است و اینکه احتمال از دست دادن توانایی فرد برای حفظ تعادل پس از ۱۰ سال مشخص می‌شود. پارکینسون بیماری است که از زمانی که علائم آن دیده می‌شود، می‌توانید حداقل تا ۱۰ سال به زندگی عادی ادامه داد و از آن به بعد بسته به پیشرفت بیماری علائم زوال عقل بروز کرده و شخص توانایی‌های ادامه زندگی را از دست می‌دهد.

 

آیا پارکینسون ارثی است؟

پارکینسون ممکن است به دلیل ترکیب عوامل ژنتیکی و محیطی به وجود آید. با این حال، به ندرت اتفاق می‌افتد که افراد بیماری پارکینسون را به ارث ببرند. جهش‌های ژنتیکی ممکن است به طور تصادفی رخ دهند و محققان فکر می‌کنند که ترکیبی از ژن‌ها و عوامل محیطی ممکن است باعث پارکینسون شود. در برخی موارد، الگوهای وراثت بسته به ژن‌های درگیر متفاوت است. به همین دلیل اگر یکی از اعضای خانواده شما پارکینسون دارد، باید با یک متخصص ژنتیک مشورت کنید تا بفهمید آیا بیماری او از نوعی است که ریسک ابتلا را در دیگران بالا می‌برد یا نه.