preloader

ویتامین دی چیست؟

ویتامین دی از ویتامین‌های محلول در چربی است. این ویتامین به جذب کلسیم، منیزم و فسفات در بدن کمک می‌کند. ویتامین D2 و D3 در انسان بیش از دیگر ویتامین‌های گروه دی موثر هستند. ویتامین دی همچون یک هورمون عمل می‌کند و می‌تواند عملکرد بیش از دویست ژن را در داخل بدن تنظیم کند.  ویتامین دی از این طریق تاثیرات بسیاری بر اعضای مختلف بدن دارد. برای نمونه این ویتامین از تکثیر سلول‌های غیر عادی در پستان و بافت‌های کلونی جلوگیری می‌کند و در یکی از دیگر اعضای مهم بدن یعنی کلیه، می‌تواند به تنظیم فشار خون در این عضو مهم بدن کمک کند. ویتامین دی اثر مثبتی بر تنظیم میزان قند خون در پانکراس دارد.

عوامل کمبود ویتامین دی در بدن

بدن هر فرد می‌تواند تا حدی ویتامین دی مورد نیاز را تولید کند. این فرآیند هنگام قرار گرفتن در مقابل نور آفتاب بهتر انجام می‌شود. اما از آن‌جا که به دلیل تغییر در شیوه زندگی و مسائلی همچون پاندمی کرونا، بسیاری از افراد بیشتر زمان خود را در خانه می‌گذرانند، ممکن است دچار کمبود ویتامین دی شوند. چاقی مفرط عامل بسیار مهمی است که بر عملکرد ویتامین دی در بدن اثرگذار است. سلول‌های چربی در بدن فرد مبتلا به چاقی مفرط، ویتامین دی را به خود جذب می‌کند و مانع گردش آن از طریق جریان خون می‌شود. افردی که رنگدانه‌های پوستی آنان تیره‌تر است، در پوست خود نوعی ضد آفتاب طبیعی دارند که از جذب ویتامین دی از طریق پوست جلوگیری می‌کند. زنان هم به دلایل مختلفی ممکن است دچار کمبود ویتامین دی شوند.به‌طور طبیعی بدن زنان نسبت به مردان چربی بیشتری دارد و شرایط زندگی بسیاری از زنان آن‌ها را مجبور می‌کند زمان زیادی را در خانه و محیط بسته بگذرانند. استفاده از کرم‌های ضد آفتاب در زنان رواج بیشتری دارد که مانع جذب ویتامین دی می‌شود.

فواید ویتامین D3

دریافت ویتامین دی و کلسیم باعث افزایش قدرت و هماهنگی عضلات در افراد کهنسال می‌شود.
همچنین ویتامین دی باعث پیشگیری از بروز بیماری‌هایی مانند راشیتیسم در کودکان، استئومالاسی در بزرگسالان و پوکی استخوان در کهنسالی می‌شود. 
همچنین این ویتامین به رشد و استحکام استخوان‌ها و رشد سلولها کمک زیادی می‌کند. 
همچنین مصرف ویتامین دی در سلامت مغز و جلوگیری از آلزایمر مؤثر است.

 

عواقب سطح پایین ویتامین دی در بدن

کمبود ویتامین دی علایمی مثل مشکلات خواب،‌ خستگی، درد استخوان و درد عضلانی، ضعف عضلانی، افسردگی، تغییرات خلق‌و‌خو و کمبود اشتها دارد کمبود ویتامین دی یکی از شایع‌ترین کمبودهای تغذیه‌ای در جهان است.
 اگر ویتامین دی کافی را از طریق رژیم غذایی یا قرار گرفتن در معرض نور خورشید دریافت نکنید، با سطوح پایین این ویتامین در بدن مواجه خواهید شد. در برخی موارد هم مصرف برخی داروها و بیماری‌ها تولید ویتامین دی در بدن را دشوار می‌کند. به گزارش وری‌ول هلت، سطوح پایین ویتامین دی باعث ضعف عضلانی، خستگی، ریزش مو و دیگر علایم می‌شود. ویتامین دی بر بیشتر سیستم‌های بدن تاثیر می‌گذارد و برای سلامت عمومی مهم است.

 

چه کسانی مقدار کمی ویتامین دی دریافت می‌کنند؟

* نوزادانی که تنها با شیر مادر تغذیه می‌شوند.
* افرادی که کمتر در معرض نور خورشید قرار دارند، مانند افرادی که نمی‌توانند بیرون بروند یا افرادی که تمام پوست خود را می‌پوشانند.
* افراد مسن، زیرا با افزایش سن، پوست بدن ویتامین دی ناشی از قرار گرفتن در معرض نور خورشید را سنتز نمی‌کند.
* افراد چاق یا کسانی که جراحی کوچک کردن اندازه معده را (برای لاغری) انجام داده‌اند.

 

 علایم کمبود ویتامین دی عبارت اند از:

مشکلات خواب،‌ خستگی، درد استخوان و درد عضلانی، ضعف عضلانی، انقباضات عضلانی، لرزش یا گرفتگی (اسپاسم)، افسردگی، تغییرات خلق‌و‌خو، ریزش مو، کمبود اشتها، پوست رنگ‌پریده، سوزن سوزن شدن در دست و پا و به راحتی بیمار شدن.
* ویتامین دی شاید تاثیر مستقیمی بر تغییرات وزن نداشته باشد، با این حال، عوامل مرتبط به آن در کاهش یا افزایش وزن موثرند، از‌جمله علایمی مانند بی‌اشتهایی و خستگی، برخی شرایط پزشکی و داروها، چاقی، داروهای کاهش وزن و جراحی کاهش وزن.

 

کمبود ویتامین دی در بزرگ‌سالان هم به موارد زیر منتهی می‌شود:

استئومالاسی: نرم شدن استخوان‌ها که نسخه بزرگ سالی راشیتیسم است.
استئوپنی: تراکم استخوان پایین که پیش‌زمینه پوکی استخوان است.
پوکی استخوان: وضعیتی که با استخوان‌های ضعیف و شکننده تعریف می‌شود. استخوان‌ها در این حالت به راحتی شکسته می‌شوند.کمبود ویتامین دی در بدن همچنین با بیماری‌‌های مزمن مانند سرطان، بیماری قلبی، دیابت، بیماری‌های مربوط به سیستم ایمنی و اختلالات عصبی و روانی در ارتباط است.

 

برخی منابع غذایی سودمند عبارت اند از:

ماهی‌های چرب مانند قزل آلا، سالمون، تن و ماهی خال مخالی یا ساردین، قارچ های خام و سفید که در معرض اشعه ماوراء بنفش قرار گرفته‌اند، تخم مرغ و جگر گاو. از غذاهای غنی‌شده با ویتامین دی هم می‌توان به بیشتر شیرها از ‌جمله شیر گاو، شیر بادام و سویا، غلات صبحانه و آب‌ پرتقال و آب میوه‌های دیگر اشاره کرد. به یاد داشته باشید که ویتامین دی بیش از حد، سطح کلسیم خون را افزایش می‌دهد و به کلیه‌ها، بافت‌های نرم و استخوان‌ها آسیب می‌رساند.

 

تاثیر ویتامین دی بر سلامت قلب

ویتامین دی به‌صورت کلی تاثیر مثبتی بر سلول‌های سازنده شریان‌های بدن دارد. دانشمندان اخیرا متوجه نقش ویتامین دی در حفظ سلامت قلبی و عروقی شده‌اند. در مقاله‌ای که در سال ۲۰۱۸ منتشر شده است، آن‌ها با استفاده از نانوسنسورها و مدل سلولی، سازوکارهای مولکولی ویتامین دی و عملکرد آن در اندوتریوم یا غشای درونی رگ‌ها را شبیه‌سازی کردند. مطالعات اهمیت این غشای درونی را بیش از پیش روشن کرده است و نتیجه آن بوده که بافت‌های عروقی به اندازه یک عضو در بدن نقش آفرینی می‌کند و از اهمیت بالایی برخوردار است.
تصور امروزی دانشمندان بر آن است که تغییرات اندوتریوم با بسیاری از بیماری‌ها مانند دیابت و رشد تومورها، عفونت ویروسی و خطر حمله قلبی و سکته در ارتباط است.
ویتامین دی بر سلامت قلب بسیار موثر است این ویتامین بر پیش گیری از حمله قلبی، سکته قلبی، فشار خون و تپش قلب موثر است

 

ویتامین دی چگونه به قلب ما کمک می‌کند؟

ثابت شده است که ویتامین دی در تقویت استخوان‌ها و سیستم ایمنی بدن تاثیر بسیاری دارد. اما برخی از تحقیقات بر تاثیر مثبت ویتامین دی بر عروق و قلب نیز اشاره کرده‌اند. ویتامین دی به طرق مختلفی قلب افراد را سالم و قوی نگه می‌دارد. یک تحقیق جدید نشان می‌دهد که الگوهای تغذیه‌ای حاوی برخی از ویتامین‌ها و مواد معدنی بر پیشگیری از خطر سکته قلبی تاثیر دارند. در این تحقیق نشان داده شده است افرادی که از میزان ویتامین دی پایین‌تری برخوردارند، بیش از دیگران در معرض خطر سکته قلبی هستند. چرا که ویتامین دی با ایجاد جریان خود آزاد در رگ‌ها، اثرات منفی هرگونه التهاب در سیستم گردش خون را کاهش می‌دهد.
یکی دیگر از موارد تاثیر ویتامین دی بر قلب، تنظیم فشار خون در بدن است. یک تحقیق دانشگاهی با روش جالبی به ارتباط بین ویتامین دی و فشار خون دست پیدا کرده است. دانشمندان سنسورهایی هزار برابر کوچک‌تر از موی انسان را درون سلول‌های رگ‌ها قرار داده‌اند و به فرد مورد آزمایش ویتامین D3 تزریق کرده‌اند. این آزمایش نشان داده است که ویتامین D3 می‌تواند سلول‌های قلبی و عروقی را که تحت تاثیر فشار خون بالا آسیب دیده‌اند، ترمیم کند.
افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ هم در معرض خطر سکته و حمله قلبی هستند و تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که متاسفانه سطح پایین ویتامین دی خطر دیابت نوع ٢ را افزایش می‌دهد.
دانشمندان دانشگاه کالیفرنیا آزمایشی را روی گروهی از افراد سالم در طول ١٢ سال انجام داده‌اند. نتایج آزمایش نشان داد افرادی که در طول این سال‌ها به دیابت مبتلا شده‌اند، از کمبود ویتامین دی رنج می‌برده‌اند. تا آن‌جا که این کمبود را می‌توان یک عامل پیش بینی‌کننده قوی برای ابتلا به دیابت قلمداد کرد.

 

عوارض مصرف زیاد ویتامین D3

استفاده بیش از حد از این ویتامین مخصوصاً اگر همراه با مصرف زیاد کلسیم باشد منجر به مسمومیت می‌گردد.
البته مسمومیت با ویتامین D به ندرت رخ داده و اغلب در کسانی مشاهده می‌شود که مقادیر بیش از حد این ویتامین را از طریق مکمل دریافت می‌کنند.
استفاده از قرص و آمپول ویتامین دی بطور مستمر باعث مشکلاتی مانند رسوب کلسیم در بافت‌های نرم مثل کلیه‌ها، ریه‌ها، قلب و گوش می‌شود که در کلیه‌ها باعث سنگ کلیه، در ریه‌ها و قلب منجر به عوارض ریوی و قلبی، و در گوش به اختلالات شنوایی و حتی کری می‌انجامد. 
همچنین عوارض مانند سردرد، تهوع، استفراغ، ضعف، تشنگی زیاد، افزایش حجم ادرار، یبوست، تأخیر در رشد در طفل‌های شیرخوار، مشکلات گوارشی و شکنندگی استخوان نیز از دیگر عوارض مصرف بیش از اندازه ویتامین دی می‌باشد.

 

ویتامین دی و بیماری اوتیسم

با توجه به اینکه نور خورشید یکی از منابع اصلی تولید ویتامین دی در بدن است، افزایش استفاده از ضدآفتاب‌ها میزان این ویتامین را کاهش می‌دهد و افزایش نرخ اوتیسم در تمام دنیا این نگرانی را ایجاد کرده که شاید ارتباطی بین این دو وجود داشته باشد.

 

ویتامین دی و بیماری ام اس

مطالعه جدید نشان داده‌ است پروتئینی که توسط ویتامین D در بدن فعال می‌شود، می‌تواند در ترمیم آسیب‌های سلول‌های عصبی و درمان بیماری ام اس مؤثر باشد.