preloader

مولتیپل اسکلروزیس چیست؟

مولتیپل اسکلروزیس (MS) یک بیماری پیشرونده و با واسطه سیستم ایمنی است. این بدان معناست که سیستمی که برای سالم نگه داشتن بدن شما طراحی شده است به اشتباه به قسمت هایی از بدن شما حمله می کند که برای عملکرد روزمره حیاتی هستند. پوشش های محافظ سلول های عصبی آسیب می بینند که منجر به کاهش عملکرد مغز و نخاع می شود.ام اس یک بیماری است با علائم غیرقابل پیش بینی، که از نظر شدت می تواند متفاوت باشد. در حالی که برخی از افراد خستگی و بی حسی را تجربه می کنند ، موارد شدید ام اس می تواند باعث فلج ، از دست دادن بینایی و کاهش عملکرد مغز شود.

علت بوجود آمدن بیماری ام اس چیست؟

علت مالتیپل اسکلروزیس یا ام اس ناشناخته است و تصور بر این است که یک بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به بافت‌های خود حمله می‌کند؛ بدین گونه که نقص عملکرد در سیستم ایمنی موجب تخریب ماده‌ی چربی پوشش و محافظ الیاف عصبی در مغز و نخاع (میلین) می‌شود. برای درک بهتر این بیماری می‌توانید میلین را چیزی شبیه به پوشش عایق بر روی سیم‌های برق تصور کنید. هنگامی که میلین آسیب ببیند و فیبر عصبی در معرض قرار گیرد، ممکن است پیام‌هایی که در امتداد این عصب حرکت می‌کنند مسدود شوند یا به کندی انتقال یابند و احتمال دارد خود عصب نیز آسیب ببیند. این موضوع که چرا بیماری MS در بعضی افراد پیشرفت می‌کند و در بعضی دیگر نه، هنوز مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد که ترکیبی از ژنتیک و عوامل محیطی مسئول این پدیده است.

عوامل خطر بیماری مالتیپل اسکلروزیس چیست؟

عوامل زیر خطر ابتلا به مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس را افزایش می‌دهند:

  • سن: MS ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما معمولا در افراد بین ۱۶ تا ۵۵ ساله رخ می‌دهد.
  • جنسیت: احتمال ابتلا به MS در زنان بیش از ۲ تا ۳ برابر در مردان است.
  • سابقه‌ی خانوادگی: اگر یکی از والدین یا خواهر و برادر مبتلا به MS باشند، فرد در معرض خطر ابتلا به بیماری است.
  • برخی از عفونت‌ها: انواع ویروس‌ها با بیماری MS مرتبط هستند، مانند ویروس اپشتین بار که عامل مونونوکلئوز عفونی است.
  • نژاد: افراد سفید پوست، به خصوص نسل شمال اروپا، بیشترین خطر ابتلا به MS را دارند و افراد آسیایی، آفریقایی یا بومی‌های آمریکا دارای کمترین احتمال خطر هستند.
  • آب و هوا: MS در کشورهای دارای آب و هوای معتدل، از جمله کانادا، شمال آمریکا، نیوزیلند، جنوب شرقی استرالیا و اروپا، بسیار شایع است.
  • ویتامین D: داشتن سطح پایین ویتامین D و کم در معرض نور خورشید بودن، با افزایش شانس ابتلا به MS مرتبط است.
  • برخی بیماری‌های خود ایمنی: بیماریهای تیروئیدی، دیابت نوع ۱ یا بیماری التهابی روده، احتمال ابتلا به MS را افزایش می‌دهد.
  • سیگار کشیدن: امکان عود بیماری MS در افراد سیگاری دارای علائم آن، بیشتر از افراد غیر سیگاری است.

 

چگونه مالتیپل اسکلروزیس یا MS تشخیص داده می شود؟

تشخیص MS می‌تواند دشوار باشد، چرا که ممکن است علائم آن همانند سایر اختلالات عصبی باشد. در صورت اینکه پزشک شما به این بیماری شک کند، شما را به متخصص مغز و اعصاب ارجاع می‌دهد و پزشک راجع به سابقه‌ی بیماری سوال‌هایی می‌پرسد و معاینات بالینی جهت تشخیص هرگونه آسیب به مغز، نخاع و عصب چشم انجام می‌دهد.
تشخیص MS تنها با یک آزمایش امکان پذیر نیست، بنابراین، پزشک شما آزمایشات زیر را انجام می‌دهد:
  • آزمایش خون: جهت افتراق بیماری‌هایی که علائم مشابهی دارند، مانند بیماری لایم و ایدز
  • بررسی تعادل بدن: هماهنگی قسمت‌های مختلف بدن با هم، قدرت بینایی و سایر عملکردهای دیگر جهت چگونگی وضعیت اعصاب انجام MRI که تمامی جزئیات ساختار بدن را نشان می‌دهد.
  • تجزیه و آنالیز CSF: مایعی که مغز و نخاع را در بر می‌گیرد، به نام مایع مغزی نخاعی (CSF)، که اغلب در افراد مبتلا پروتئین‌های خاصی در CSF دیده می‌شود.
  • ارزیابی فعالیت الکتریکی مغز: آزمون پتانسیل‌های برانگیزشی که فعالیت الکتریکی مغز را اندازه‌گیری می‌کند.

 

علائم متداول اولیه بیماری ام اس عبارتند از:

  • مشکلات بینایی
    سوزن سوزن شدن و بی حسی
    درد و اسپاسم
    ضعف یا خستگی
    مشکلات تعادل یا سرگیجه
    مشکلات مثانه
    اختلال عملکرد جنسی
    مشکلات شناختی
  • مشکلات بینایی
مشکلات بینایی یکی از رایج ترین علائم بیماری ام اس می باشند. التهاب روی عصب بینایی تأثیر می گذارد و بینایی مرکزی را مختل می کند. این می تواند باعث تاری دید ، دو بینی یا از بین رفتن کامل بینایی شود.
شما ممکن است بلافاصله متوجه مشکلات بینایی نشوید ، زیرا تخریب دید سالم ممکن است آهسته باشد. درد هنگام نگاه کردن به بالا یا یک طرف نیز می تواند همراه با کاهش بینایی اتفاق بیفتد. روش های مختلفی برای کنار آمدن با تغییرات بینایی مربوط به ام اس وجود دارد.
 
سوزن سوزن شدن و بی حسی
ام اس بر اعصاب مغز و نخاع (مرکز پیام در بدن) تأثیر می گذارد. این بدان معنی است که می تواند سیگنال های متناقضی را در بدن ارسال کند. بعضی اوقات هم هیچ سیگنالی ارسال نمی شود که این می تواند منجر به بی حسی شود.
احساس گزگز و بی حسی یکی از رایج ترین علائم هشدار دهنده بیماری ام اس است. نقاط شایع بی حسی شامل صورت ، دست ها ، پاها و انگشتان است.
 
درد و اسپاسم
درد مزمن و اسپاسم عضلانی غیر ارادی نیز همراه با ام اس شایع است. طبق گفته انجمن ملی ام اس در امریکا ، یک مطالعه نشان داده که نیمی از افراد مبتلا به ام اس دچار درد مزمن بوده اند.
سفتی یا اسپاسم عضلات (اسپاستیسیته) نیز شایع است. ممکن است عضلات یا مفاصل سفت و همچنین حرکات غیر قابل کنترل و دردناک و لرزش اندام را تجربه کنید. پاها اغلب تحت تأثیر قرار می گیرند ، اما کمردرد نیز شایع است.
 
خستگی و ضعف
خستگی و ضعف غیرقابل توجیه در حدود 80 درصد از افراد در مراحل اولیه MS وجود دارد.
خستگی مزمن هنگامی رخ می دهد که آسیب اعصاب در ستون فقرات بیشتر میشود. معمولاً خستگی به صورت ناگهانی ظاهر می شود و قبل از بهبود هفته ها ادامه می یابد. ضعف در ابتدا بیشتر در پاها مشاهده می شود.
 
مشکلات تعادل و سرگیجه
سرگیجه و مشکلات در هماهنگی و تعادل می تواند تحرک فرد مبتلا به ام اس را کاهش دهد. پزشک ممکن است از این موارد به عنوان مشکلات شما در راه رفتن یاد کند. افراد مبتلا به ام اس معمولاً احساس سبکی سر ، گیجی دارند یا احساس می کنند محیط اطرافشان در حال چرخش است (سرگیجه). این علامت اغلب هنگام ایستادن رخ می دهد.
 
اختلال عملکرد مثانه و روده
مثانه ناکارآمد یکی دیگر از علائمی است که در 80 درصد افراد مبتلا به ام اس رخ می دهد. این مشکل می تواند شامل تکرر ادرار ، تمایل شدید به ادرار یا عدم توانایی در نگه داشتن ادرار باشد.
علائم مربوط به ادرار اغلب قابل کنترل هستند. در موارد کمتر ، مبتلایان به ام اس دچار یبوست ، اسهال یا از دست دادن کنترل روده می شوند.
 
اختلال عملکرد جنسی
تحریک جنسی همچنین می تواند برای افراد مبتلا به ام اس مشکل باشد زیرا حس تحریک از سیستم عصبی مرکزی آغاز می شود – جایی که ام اس به آن حمله می کند.
 
مشکلات شناختی
تقریباً نیمی از مبتلایان به ام اس نوعی مشکل در عملکرد شناختی خود پیدا می کنند. این مشکل می تواند شامل موارد زیر باشد:
مشکلات حافظه
زمان توجه کوتاه تر
مشکلات زبان
مشکل در حرف زدن منظم
افسردگی و سایر مشکلات بهداشت عاطفی نیز شایع هستند.

 

تغییر در سلامت عاطفی

افسردگی گسترده در میان مبتلایان به ام اس شایع است. استرس های ناشی از ام اس همچنین می تواند باعث تحریک پذیری ، نوسانات خلقی و وضعیتی تحت عنوان اثر ناخویشتن‌داری عاطفی یابی‌ثباتی عاطفی (pseudobulbar affect) شوند که باعث برخی از گریه ها و خنده های غیرقابل کنترل می شود.کنار آمدن با علائم ام اس در کنار مشکلات خانوادگی یا روابط عاطفی ، می تواند افسردگی و سایر اختلالات عاطفی را حتی چالش برانگیزتر کند.
 
 علائم دیگر
همه مبتلایان به ام اس علائم یکسانی ندارند. علائم مختلف می تواند در هنگام عود بیماری یا حملات ظاهر شوند. همراه با علائم ذکر شده در قسمتهای قبلی ، MS همچنین می تواند باعث موارد زیر شود:
  • تشنج
  • مشکلات در تنفس
  • سردرد شدید
  • از دست دادن شنوایی
  • بی‌ثباتی عاطفی
  • مشکل در بلع
  • درد عصب سه‌قلو
  •  

آیا بیماری ام اس ارثی است؟

ام اس لزوماً ارثی نیست. گرچه ، طبق اظهار انجمن ملی ام اس ، در صورت داشتن خویشاوند نزدیک مبتلا به بیماری ام اس ، احتمال بیشتری برای ابتلا به این بیماری وجود دارد.
جمعیت عمومی تنها 1/0 درصد احتمال ابتلا به ام اس را دارند. اما اگر خواهر یا برادر یا مادر مبتلا به ام اس داشته باشید ، این عدد به 2.5 تا 5 درصد می رسد.
وراثت تنها عامل تعیین کننده MS نیست. در یک دوقلوی یکسان ، اگر یکی از قل ها به این بیماری مبتلا باشد ، تنها 25 درصد احتمال دارد که قل دوم به ام اس مبتلا شود. گرچه ژنتیک قطعاً یک عامل خطر است ، اما تنها عامل نیست.

 

تشخیص

یک پزشک – به احتمال زیاد یک متخصص مغز و اعصاب – آزمایش های مختلفی را برای تشخیص MS انجام می دهد ، از جمله:
معاینه عصبی: پزشک از نظر اختلال عملکرد عصبی شما را معاینه می کند
معاینه چشم: یک سری آزمایشات برای ارزیابی بینایی و بررسی بیماری های چشمی
تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI): تکنیکی است که از یک میدان مغناطیسی قدرتمند و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر مقطعی از مغز و نخاع استفاده می کند
کشیدن مایع نخاعی (پونکسیون نخاعی نیز نامیده می شود): آزمایشی شامل سوزنی بلند که به ستون فقرات وارد می شود تا از مایع اطراف مغز و نخاع شما نمونه بگیرد.
پزشکان از این آزمایش ها برای یافتن آسیب به سیستم عصبی مرکزی در دو منطقه جداگانه استفاده می کنند. آنها همچنین باید تشخیص دهند که حداقل یک ماه از حملاتی که باعث آسیب شده اند گذشته است. این آزمایشات همچنین برای رد سایر بیماری ها استفاده می شوند.
ام اس معمولاً پزشکان را متحیر می کند چرا که هم از نظر شدت و هم از نظر تأثیر بر روی افراد ، متفاوت است. حملات ممکن است چند هفته طول بکشند و سپس ناپدید شوند. با این حال ، مراحل عود بیماری می توانند به تدریج بدتر و غیر قابل پیش بینی شوند و علائم مختلفی داشته باشند. تشخیص زود هنگام ممکن است از پیشرفت سریع ام اس جلوگیری کند.

 

تشخیص غلط

تشخیص اشتباه نیز امکان پذیر است. یک مطالعه نشان داده که نزدیک به 75 درصد از متخصصان MS مورد بررسی حداقل 12 بیمار را در طول 12 ماه گذشته دیده اند که به اشتباه تشخیص داده شده اند.

 

مبارزه با بیماری

ام اس یک اختلال چالش برانگیز است ، اما محققان بسیاری از روش های درمانی را کشف کرده اند که می تواند روند پیشرفت آن را کند کنند.
بهترین دفاع در برابر بیماری MS ، مراجعه به پزشک بلافاصله پس از مشاهده اولین علائم هشدار دهنده است. این مسئله به ویژه در صورتی که یکی از اعضای خانواده نزدیک شما به این اختلال مبتلا باشد بسیار مهم است ، زیرا این یکی از عوامل اصلی خطر ابتلا به ام اس است.
هیچوقت تردید نکنید. این مورد می تواند باعث ایجاد همه تفاوت ها شود.