شمارش خون افتراقی درصد نسبی هر نوع گلبول سفید را نشان می دهد و همچنین به آشکار شدن جمعیت غیرطبیعی گلبول های سفید خون (به عنوان مثال، بلاست ها، گرانولوسیت های نابالغ یا سلول های لنفوم در گردش خون محیطی) کمک می کند.با استفاده از مقادیر مطلق، شرایطی مانند نوتروپنی، نوتروفیلی، لنفوپنی، لنفوسیتوز، مونوسیتوپنی، مونوسیتوز، ائوزینوفیلی و بازوفیلی را می توان شناسایی کرد که می تواند به تشخیص افتراقی اختلالات زمینه ای بیمار کمک کند.
نام اختصاری آزمایش: نام اختصاری و علمی تست شمارش کامل خون محیطی، CBC & Diff است.
سایر نام ها: شمارش کامل سلول های خون و شمارش افتراقی، شمارش کامل خون محیطی
Complete Blood cell count and Diffrential count, CBC Count and Diffrential
Complete Blood index (HB,HCT,MCV,MCH,MCHC
علت انجام تست شمارش کامل خون محیطی:
ارزیابی آنمی، لوسمی، واکنش به عفونت ها و التهاب، پایش شیمی درمانی، بررسی ویژگی های سلول های خون محیطی، کم آبی، پلی سیتمی، بیماری همولیتیک نوزادان و ناسازگاری های گروه خون ABO مورد استفاده می باشد.
شمارش کامل خون محیطی_Complete Blood count and Differential Count:
آزمایش CBC، یک آزمایش خون است که بسیاری از قسمت‌ها و ویژگی‌های مختلف خون را اندازه گیری می‌کند. در خون، سلول‌های مختلفی وجود دارد که هرکدام وظایف مختلفی دارند:
1-گلبول‌های سفید (WBC) : (لازم به ذکر است گلبول‌های سفید با نام لکوسیت (Leukocyte) نیز شناخته می‌شوند). بدن به وسیلۀ گلبول‌های سفید با عفونت‌ها و صدمات و جراحات مقابله می‌کند. پنج شکل مختلف از گلبول سفید وجود دارند این پنج شکل عبارتند از::
لنفوسیت ها:این سلول های B و سلول های T هستند که آنتی بادی هایی را برای کمک به مبارزه با عفونت ها می سازند.
نوتروفیل ها:این سلول ها مهاجمانی مانند باکتری ها را با حرکت به محل عفونت و آزادسازی آنزیم ها از بین می برند. نوتروفیل ها رایج ترین گلبول های سفید خون هستند.
مونوسیت ها:مونوسیت به تجزیه و حذف سلول های مرده و باکتری ها کمک می کند.
بازوفیل ها:این سلول ها یک ماده شیمیایی به نام هیستامین برای کمک به مبارزه با واکنش های آلرژیک آزاد می کنند. آنها همچنین با عفونت و التهاب مبارزه می کنند.
ائوزینوفیل ها:این سلول ها آنزیم هایی را آزاد می کنند که با سلول های سرطانی و انگل ها مبارزه کرده و از بین می روند. آنها همچنین به واکنش های آلرژیک و حملات آسم کمک می کنند.
2-گلبول‌های قرمز (RBC) : گلبول‌های قرمز که با نام ارتیروسیت (Erythrocyte) نیز خوانده می‌شوند در مغز استخوان ساخته و بعد از بلوغ وارد جریان خون می‌شوند. این گلبول‌ها حاوی هموگلوبین هستند. هموگلوبین پروتئینی است که اکسیژن را سرتاسر بدن انتقال می‌دهد. به طور متوسط عمر یک گلبول قرمز 120 روز می‌باشد بنابراین مغز استخوان باید به صورت متناوب گلبول‌های قرمز جدیدی تولید کرده و وارد جریان خون کند. عوامل مختلفی می‌توانند روی میزان تولید گلبول قرمز توسط مغز استخوان تأثیر گذار باشند. در آزمایش CBC اندازۀ گلبول‌های قرمز نیز گزارش می‌شود که باید همۀ گلبول‌ها به صورت یک اندازه و یکدست باشند. بعضی از بیماری‌ها و شرایط می‌توانند روی شکل ظاهری این گلبول‌ها تأثیر گذار باشند مانند نارسایی‌های مربوط به ویتامین B12 و فولات و نارسایی‌های مربوط به میزان آهن خون. در صورتی‌که میزان RBC از حد نرمال پایین‌تر باشد واژۀ “کم‌خون” به فرد اطلاق می‌گردد. که نشانه‌هایی از جمله خستگی و ضعف را نیز به همراه دارد. بیماری دیگری که شیوع خیلی کمتری دارد افزایش گلبول‌های قرمز است که پلی ساتیمی نامیده می‌شود.
3-پلاکت‌ها (PLT): پلاکت‌ها که با نام‌ترومبوسیت (Thrombocyte) نیز نامیده می‌شوند نقش بسیار مهمی را در سیستم انعقاد خون بازی می‌کنند. فردی که میزان پلاکت کافی در خون خود نداشته باشد در خطر خونریزی قرار دارد. در آزمایش CBC تعداد و اندازۀ پلاکت‌ها نیز گزارش می‌شود. در آزمایش CBC به طور معمول جهت تأیید نتایج بدست آمده، گسترش خونی نیز از نمونه بیمار تهیه می‌گردد و زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود تا نتایج بدست آمده از آزمایش CBC تأیید گردند. در بررسی گسترش خونی، شکل غیرطبیعی سلول‌های خونی نیز گزارش می‌شود که می‌تواند به پزشک در تشخیص بیماری و تصمیم گیری کمک زیادی نماید.
شرایط و عوامل مختلفی روی افزایش یا کاهش تعداد سلول‌های خون مؤثر هستند بعضی از این افزایش یا کاهش‌ها احتیاج به پیگیری و درمان دارند و دسته‌ای هم نیازی به اقدامات خاص ندارند. به طور مثال خون دادن و خون گرفتن، باعث تغییر شمارش سلول‌های خونی می‌شود که در این حالت نیاز به اقدام خاصی نمی‌باشد.
بعضی از داروها، مانند آنهایی که در شیمی درمانی استفاده می‌شوند می‌توانند روی مغز استخوان اثر گذار باشند و تولید سلول‌های خونی را تحت تأثیر قرار دهند.
. هموگلوبین (Hb) – hb در آزمایش خون یا hgb در آزمایش خون
پروتئین موجود در گلبول‌های قرمز خون است که حاوی اکسیژن است. هموگلوبین اکسیژن را به بافت‌ها و اندام‌های بدن می‌رساند و دی‌اکسیدکربن را از اندام‌ها و بافت‌ها گرفته و آن را به ریه‌ها بازمی‌گرداند. سطح پایین هموگلوبین آزمایش خون هموگلوبین نشان‌دهنده کاهش گلبول‌های قرمز و کم‌خونی است.
۵. هماتوکریت (HCT) – hct در آزمایش خون
نسبت گلبول‌های قرمز خون به پلاسما است آزمایش خون هماتوکریت معمولا نتایج RBC را منعکس می‌کند و اطلاعات اضافی را فراهم می‌کند. نسبت زیاد یا کم گلبول‌های قرمز خون نسبت به پلاسما می‌تواند
چه زمانی آزمایش CBC تجویز می‌شود؟
ممکن است پزشک به عنوان بخشی ازچکاب روتین یا درصورت بروز علائم مربوط به خونریزی یا کبودی آزمایش CBC تجویز کند. آزمایش CBC در موارد زیر به پزشک کمک می‌کند:
ارزیابی سلامت عمومی
تشخیص بیماری
کنترل بیماری
کنترل روند درمان
آماده شدن برای آزمایش CBC
حتما لباس آستین کوتاه یا پیراهنی بپوشید که آستین آن به راحتی بالا می‌رود.معمولا می‌توانید قبل از انجام آزمایش CBC غذا یا نوشیدنی میل کنید. با این حال، ممکن است پزشک از شما بخواهد مدت کوتاهی قبل از انجام آزمایش چیزی نخورید. این امر زمانی صادق است که قرار باشد از نمونه خون برای آزمایش ها دیگر نیز استفاده شود. پزشک دستورالعمل‌های لازم را با شما در میان می‌گذارد.
فرایند انجام آزمایش CBC
متخصص از رگ ساعد یا پشت دست خون می‌گیرد. این آزمایش فقط چند دقیقه طول می‌کشد. متخصص:
پوست شما را با دستمال ضدعفونی‌کننده پاک می‌کند
دور بازو شریان بند می‌بندد تا رگ متورم شود
به وسیله سوزن نمونه خون را وارد یک یا چند شیشه کوچک می‌کند
شریان‌بند را در می‌آورد
روی قسمت مورد نظر چسب زخم می‌زند تا خونریزی بند بیاید
روی نمونه خون برچسب می‌زند و آن را برای بررسی به آزمایشگاه می‌فرستد
در اکثر موارد، نتیجه CBC ظرف چند ساعت یا یک روز بعد از آزمایش تحویل داده می‌شود.آزمایش CBC برای تشخیص کافی و قطعی نیست. افزایش یا کاهش تعداد گلبول خون می‌تواند ناشی از طیف گسترده‌ای از اختلالات باشد. برای تشخیص دقیق بیماری به آزمایش تخصصی نیاز داریم. از جمله بیماری‌هایی که باعث تغییر غیرعادی CBC می‌شوند و به آزمایش خون بیشتر نیاز دارند می‌توان موارد زیر را نام برد:
کمبود آهن یا سایر ویتامین‌ها و مواد معدنی
اختلالات خونریزی
بیماری قلبی
اختلال خودایمنی
بیماری مغز استخوان
سرطان
عفونت یا التهاب
واکنش به دارو
اگر نتیجه آزمایش CBC غیرعادی باشد، پزشک دوباره آزمایش خون تجویز می‌کند تا از صحت نتیجه اطمینان حاصل شود. همچنین ممکن است چند آزمایش حون دیگر انجام شود تا به ارزیابی بهتر بیماری و تایید آن کمک شود.
