تب مالت یا همان بروسلوز بیماری عفونی است که بین حیوانات و انسان قابل انتقال میباشد. عامل این عفونت باکتری بروسلا میباشد .تب مالت را میتوان با نامهای تب دیوانه یا تب مواج و تب مدیترانهای نیز شناخت.این بیماری در انسانها بیشتر به نام تب مالت مرسوم است.تب مالت در فصلهایی که زایش و شیردهی در دامها بیشتر است، مثل فصول بهار و پاییز دیده میشود. حیوانات آلودهای مثل بز/گاو/گوسفند/شتر میتوانند این بیماری را به انسانها منتقل کنند. دامهایی که به بروسلوز مبتلا باشند، دچار سقط جنین در اولین مرحله از آبستنی خود میشوند. این دامهای آلوده در هنگام سقط جنین و علاوه بر این تا مدتی بعد از سقط، به وسیلهی دفع ترشحات بسیار آلودهی محتویات رحمی، سبب آلودگی محیط اطراف خود و همچنین مزارع و مراتع میگردد.این میکروب قابلیت رشد در هر بخش از بدن را دارد. که با وارد شدن به هر بخش از بدن باعث بروز بیماری در همان بخش میشود. این بیماری میتواند به اشکال گوناگون خود را نشان دهد، به همین دلیل نام دیگری که بر این بیماری میتوان گذاشت، بیماری هزار چهره میباشد..
دورهی نهفتگی بیماری(فاصلهی زمانی تماس با منبع عفونت تا بروز علایم) اغلب بین ۱ تا ۳ هفته و گاهی تا ۶ ماه طول میکشد. براساس شدت بیماری، علایم به سه شکل حاد، تحت حاد و مزمن بروز میکند:
افرادی که دچار تب، بیاشتهایی، درد عضلانی و تعریق شبانه بوده وسابقه تماس با دامهای آلوده یا مشکوک به تب مالت را عنوان مینمایند یا از فرآوردههای لبنی آلوده استفاده نمودهاند، لازم است برای انجام آزمایش به آزمایشگاه مراجعه نمایند.
تماس انسان با حیوانات اهلی می باشد. این باکتری در اثر مصرف گوشت آلوده و خوب پخته نشده، شیر و ماست آلوده و پاستوریزه نشده به انسان منتقل می شود. از راه های دیگر انتقال این بیماری تماس با جنین سقط شده در اثر تب مالت، مدفوع، خون و ترشحات واژینال آلوده می باشد. راه دیگر انتقال بیماری از طریق تنفسی و انتقال از طریق پرسنل آزمایشگاهی می باشد.
تب مالت از دسته بیماریهای تلقی می شود که می تواند روی سیستمهای مختلف بدن تاثیر بگذارد و روی اعضا یا کل بدن ایجاد کند. تب مالت می تواند روی سیستم عصبی مرکزی، کبد، قلب و سیستم باروری تاثیر بگذارد.
بیماری آرتریت عمل ایجاد کنندهی عفونت مفاصل می باشد که میتواند مفاصل ران، مچ پا، دست، زانوها و ستون فقرات را درگیر کند. همچنین این بیماری می تواند منجر به تورم و سفت شدن آن ها شود. التهاب مفاصل بین ستون فقرات و لگن میتواند باعث ایجاد دردهای سختی در ناحیه لگن و ستون فقرات شود. گاهی ممکن است آسیب های وارد شده ستون فقرات ولگن دائمی و برگشت ناپذیر باشند.
از آنجا که بیماری تب مالت به روی طحال و کبد اثر می گذارد، میتواند باعث شود این دو عضو بیش از حد عادی بزرگ شوند. عفونت طحال و کبد یک بیماری جدی تلقی می شود که در صورت ابتلا به این بیماری باید حتما تحت درمان قرار گرفته شود.
عفونتی که باعث می شود بیماری تب مالت ایجاد گردد، می تواند لوله های مارپیچی که لوله های منی را به هم متصل می کند عفونی نماید. در صورتی که این عفونت در داخل بیضه ها گسترش یابد منجر به تورم شدید بیضه ها می گردد.
از جدی ترین عارضه ای که تب مالت در بدن ایجاد می کند عفونت پوشش درون قلب است. در صورتی که این عفونت برطرف نشود می تواند دریچه های قلب را تخریب نماید و باعث مرگ فرد گردد.
همانگونه که ذکر کردیم لازمهی ابتلا به تب مالت مواجه شدن با دام آلوده و یا ترشحات داخل رحمی آن میباشد. بنابراین
که تقریبا هر روز با دامها در ارتباط هستند، بیشتر از دیگران در معرض آلودگی به این باکتری میباشند. هرچند لازم به ذکر است که مردم عادی نیز میتوانند از طریق مصرف محصولات آلوده با افزایش احتمال ابتلا به این بیماری مواجه شوند.
در صورتی که علائم بیماری تب مالت در دوره بارداری یا شیردهی دیده شود پزشک آزمایشها و چکاپ های معمول را برای زن باردار توصیه نمی کند.معمولاً برای زنان باردار و شیرده آزمایش های زیر انجام داده می شود:
بروز بیماری تب مالت در دوره بارداری بسیار نادر است، اما در صورتی که زن باردار به این بیماری مبتلا شود، سقط جنین خیلی به سرعت اتفاق میافتد و ممکن است در برخی از موارد مادر نیز جان خود را از دست بدهد.ممکن است برای زنان شیرده این سوال پیش آید که آیا در صورت ابتلا بیماری تب مالت فرزند نیز به این بیماری دچار خواهد شد؟از مهم ترین راه های انتقال بیماری تب مالت مصرف شیر آلوده است. به همین دلیل در صورتی که مادر به این بیماری مبتلا شده باشد، حتماً باید با پزشک خود مشورت کند. پزشک پس از بررسی وضعیت مادر ممکن روش تغذیه مناسب دیگری برای کودک خود جایگزین نماید.
از آنجا که بروسلا های ایجاد کننده تب مالت از انواع گوناگونی برخوردار هستند، میتوانند حیواناتی نظیر:گاو/گوسفند/خوک وسگ را آلوده کنند.در صورتی که حیوانات به این بیماری مبتلا شوند از میزان شیرشان کاسته می شود. همچنین در صورتیکه حیوان باردار باشد جنین از دست می رود. تب مالت می تواند باعث نازایی حیوانات گردد.
در صورتی که از طریق مصرف مواد لبنی آلوده بدن افراد وارد شود می تواند فرد را بیمار کند. از آنجا که بدن کودکان در مقابل این بیماری ضعیف تر عمل میکند می تواند دوره کمون طولانی نزدیک به چند ماه را برای کودک به ارمغان بیاورد. همان طور که درباره علائم این بیماری خواندید تب مالت باعث ضعف کسالت ناتوانی ودردعضلانی در کودک شود. ممکن است کودکان در صورت ابتلا به این بیماری دچار التهاب غددلنفاوی شوند که این نشانه از شاخص ترین نشانه های ابتلا به بیماری تب مالت می باشد.
به صورت خلاصه مراحل پیشگیری از تب مالت به شرح زیر است:
هیچ وقت از آغوز و شیر دام خام استفاده نکنید
استفاده از دستکش هنگام دوشیدن شیر و سقط جنین دام
استفاده از ماسک موقع نظافت دامداری
جوشاندن شیر به مدت سه تا پنج دقیقه صورت گیرد
واکسیناسیون دام ها هر ساله
استفاده از فرآورده های لبنی پاستوریزه
برای پیدا کردن باکتری بروسلا لازم است که پزشک نمونه خون فرد مبتلا را بررسی نماید. در صورتی که نیاز باشد ممکن است برای تشخیص بیماری تب مالت از روش دیگری استفاده گردد. پزشک ممکن است هر یک از آزمایشهای زیر را برای فرد مشکوک به بیماری انجام دهد.
۱- آزمایش رایت برای تشخیص تب مالت (Wright test,Wright Agglutination, TAT, SAT)
۲– آزمایش کومبس رایت (Coomb′s Wright)
۳– آزمایش ۲ME برای تشخیص تب مالت
۴- کشت خون / کشت مغز استخوان برای تشخیص تب مالت
گونه های زیادی از باکتری بروسلا شناسایی شده اند اما ۴ گونه ی زیر بیماری زایی انسانی متوسط تا قابل توجهی دارند :
۱- بروسلا ملیتنسیس(B. melitensis) قابل انتقال از گوسفند و بز
۲- بروسلا سوئیس (B.suis) قابل انتقال از خوک
۳- بروسلا آبورتوس (B. abortus) قابل انتقال از گاو
۴- بروسلا کنیس (B. canis) قابل انتقال از سگ
بروسلا ملیتنسیس و سوئیس بالاترین بیماری زایی را دارند، در حالیکه آبورتوس و کنیس بیماری زایی متوسطی دارند. عمده موارد تب مالت انسانی در ایران به علت بروسلا ملیتنسیس می باشد.
بیماری بروسلوز، در جمعیت جوانان شیوع بیشتری داشته و همچنین در کودکان کشورهای در حال توسعه به دلیل فقدان پاستوریزاسیون شایع تر است.
