preloader

اوره خون چیست ؟

اوره خون چیست ؟

پروتئین در بدن یکی از درشت مغذی‌های ضروری است که باید آن را از مواد غذایی دریافت کنیم و طی تغییراتی که در سطح متابولیسم پروتئین صورت می‌گیرد ،این مواد برای ساختار ماهیچه‌ها و… آماده می‌شوند. اوره و اسید اوریک از مواد دفعی جانداران هستند که دارای نیتروژن بوده و به ترتیب از متابولیسم پروتئین و پورین‌ها در بدن ایجاد می‌شوند. اوره تولید شده در طی متابولیسم پروتئین، که یک ماده زاید است، در طی چرخه اوره به شکل قابل دفع تبدیل شده و سپس از طریق کلیه‌ها به درون ادرار دفع می‌شود. از دیگر مواد دفعی حاوی نیتروژن که از طریق کلیه‌ها دفع می‌گردند می‌توان به اسید اوریک و کراتینین (creatinine) اشاره کرد.

پس از اینکه متوجه شدیم اوره خون چیست؛ باید بدانیم چرا اندازه گیری سطح اوره خون ارزش دارد. در حقیقت کاربرد اوره در خون و همچنین اندازه‌گیری سطح اوره در ادرار، برای بررسی عملکرد کلیه‌ها اهمیت دارد. همچنین در کنار آزمایش میزان اوره خون، از سنجش BUN یا همان میزان نیتروژن اوره خون استفاده می‌کنند که به‌صورت غیرمستقیم میزان اوره را نمایش می‌دهد. آزمایش کراتینین خون، کراتینین ادرار و اسیداوریک نیز اغلب در کنار آن‌ها در صورت صلاحدید پزشک، انجام می‌شوند.

  دلیل بالا رفتن اوره در خون  چیست ؟

سطح اوره در خون تحت تاثیر عوامل مختلف تغییر می‌کند و بالا یا پایین می‌‍رود. عواملی که میزان اوره خون را تحت تاثیر قرار می‌دهد شامل موارد زیر است.

  1. عامل اول که بر میزان اوره خون موثر است، میزان پروتئین در رژیم غذایی است. زیرا با سوخت و ساز پروتئین اوره تولید می‌شود. بنابراین اگر میزان پروتئین دریافتی بدن بیشتر از نیاز باشد بدن قادر نخواهد بود مواد زائد حاصل از شکستن آن را دفع کند.
  2. یکی دیگر از عوامل موثر در میزان اوره عملکرد کلیه‌ها است که ممکن است دچار اختلال شود و نتواند اوره اضافی را دفع کند. اختلالات کلیوی که باعث افزایش اوره می‌شود شامل موارد زیر است.
  • کاهش حجم مایعات بدن به‌علت کم آبی مفرط
  • بیماری های درگیر کننده پارانشیم کلیه مانند سنگ کلیه
  • عفونت کلیه
  • بیماری‌های کیست کلیه
  • سنگ حالب انسدادی
  • تنگی شدید محل اتصال حالب به لگنچه کلیه
  • بزرگی پروستات انسدادی و مزمن
  1. همچنین در مواقع خونریزی گوارشی یا خونریزی داخلی به دلیل سوانح و حوادث و کاهش حجم مایعات بدن و کم آبی هم میزان اوره خون افزایش می یابد.
  2. اوره خون بالا نشانه‌ی استفاده از دارو نیز هست. برخی داروها می‌تواند میزان دفع اوره را کم کند و میزان آن را در خون افزایش دهد. داروهایی که باعث افزایش اوره خون می‌شود شامل جنتامایسین، کاربامازپین، متوترکسات است.
  3. البته سن هم یکی از علل اوره خون بالا است و عامل تعیین کننده‌ای برای تعیین سطح اوره خون است. بعد از ۵۰ سالگی عملکرد کلیه‌ها به‌دلیل کهولت سن برای دفع مواد زائد کم می‌شود و به ازای هر ده سال مقداری اوره خون افزایش می‌یابد.

علائم افزایش اوره خون

رایج‌ترین علائم افزایش اوره خون که بلافاصله بعد از مشاهده آنها باید به دکتر جراح کلیه و مجاری ادراری و تناسلی مراجعه کرد، شامل این موارد هستند:

  • افزایش غلظت و فشار خون
  • خشک شدن و خارش شدید پوست
  • ملتهب شدن پاها
  • احساس ضعف، خستگی و گیجی
  • حالت تهوع و استفراغ
  • تکرر ادرار
  • بی‌حسی و گزگز کردن دست‌ها و پاها

·         علت اوره خون پایین چیست؟

  • پایین بودن میزان دریافت پروتئین به‌دلیل سوءتغذیه یا اختلالات کبدی و ناتوانی کبد از متابولیسم پروتئین‌ها می‌تواند سبب پایین آمدن میزان اوره در خون شود. همچنین دریافت زیاد مایعات باعث هیدراتاسیون می‌شود و میزان اوره در خون و ادرار را کم می‌کند. اگر اوره خون پایین باشد باید میزان مایعات کمتری مصرف کنید.
  •  

·         چه عواملی خطر بالا بودن اوره را زیاد می‌کند؟

  • اصلی‌ترین عاملی که ممکن است فرد را در معرض بالا بودن اوره خون قرار دهد اختلالات کلیوی است. افرادی که مشکلات مزمن کلیه دارند با احتمال بیشتری دچار اورمیا یا اوره بالا می‌شوند. افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی، دیابت، فشار خون بالا نیز در معرض این عارضه هستند.
  • همچنین کهولت سن یک عامل مهم در افزایش اوره است که البته مانند موارد دیگر قابل کنترل نیست.
  •  
  • عوارض بالابودن اوره خون

  •  
  • اوره به­‌خودی خود در غلظت­‌های بالا باعث ایجاد رادیکال‎‌­های آزاد و آسیب به سلول­‌ها می‌­شود. به علاوه بالابودن این فاکتور بیانگر افزایش تجزیه پروتئین‌­ها است که با پایین آمدن عملکرد سیستم ایمنی بدن همراه است. مطالعه‌­ای نشان داده است که BUN بالاتر از 20 میلی‌­گرم در دسی­‌لیتر، خطر ابتلا به عفونت را افزایش می‌دهد. همچنین مقادیر بالای این فاکتور با افزایش مرگ و میر در بیماران بدحال، خطر سکته­‌مغزی در جراحی قلب و پیامدهای نامطلوب در بیماران مبتلا به تصلب شرایین و نارسایی قلبی مرتبط است. باید توجه کرد که مقادیر نیتروژن اوره تازمانی‌­که عملکرد بیش­‌از 50% کلیه ازبین برود، در محدوده طبیعی باقی می‌­ماند. بنابراین دوبرابر شدن سطح این فاکتور (برای مثال از 8 به 16 mg/dl) می‌­تواند به معنای کاهش 50 درصدی عملکرد کلیه‌­ها باشد . درنهایت برای تفسیر صحیح نتیجه آزمایش و پیگیری اقدامات لازم، نیاز است با پزشک مشورت کنید.
  • راه‌های تشخیص اوره خون بالا چیست؟

  • اولین علامت برای تشخیص اوره خون بالا، توجه به علائم بالینی است. کسانی که خارش پوست یا تکرر ادرار دارند،گیجی یا تنگی نفس دارند باید برای برسی دقیق آزمایش‌های لازم را انجام دهند.
  • پزشک برای تشخیص دقیق در مورد غلظت اوره خون می‌تواند از آزمایش‌های زیر استفاده کند.
  • -آزمایش خون و ادرار و تعیین میزان اوره
    -آزمایش و معاینه‌ی مفصل
    -رادیوگرافی مفصل
    -آزمایش مایع مفصلی
    -بیوپسی مفصل

دیالیز:

دیالیز روشی برای پالایش خارج از بدن خون از مواد زاید و سمی مانند اوره و کراتنین و نیز کاهش آب اضافی و آزاد خون است در این روش خونی که از یک مسیر عروقی موقت یا دائم بدست می آید با سرعت 300 میلی لیتر در دقیقه به درون مویرگهایی که از غشاهای نیمه مصنوعی ساخته شده اند پمپ می گردد. در سمت مقابل مایع دیالیز حرکت میکند. انتشار از طریق غشاء این امکان را فراهم می کند که مواد زائد و سمی به مایع دیالیز وارد شود و خون برگشتی فاقد مواد سمی باشد.کلیه ها مسئول تصفیه کردن مواد زائد از خون هستند. دیالیز عملیاتی است که جایگزینی برای بسیاری از وظائف و مسئولیت های طبیعی کلیه ها می باشد. دیالیز به افراد این امکان را می دهد، با اینکه دیگر کلیه هایشان به خوبی کار نمی کند، بتوانند زندگی خوب و مفیدی را بگذرانند.

چه زمان بیماران به دیالیز نیاز پیدا می کنند؟

بیماران معمولاً زمانیکه مواد زائد بدنشان آنقدر زیاد می شود که به خاطر آن ناراحتی در بدنشان ایجاد میگردد، نیاز به انجام دیالیز پیدا می کنند. سطح مواد زائد معمولاً کم کم در بدن افزایش می یابد. پزشکان مواد شیمیایی مختلفی را در خون اندازه گیری می کنند تا ببینند چه زمان دیالیز برای بیمار لازم می شود. دو مورد از مهمترین مواد شیمیایی موجود در خون که برای این مورد اندازه گیری می شوند، کراتینین و اوره خون است. وقتی مقدار این دو ماده در خون بالا می رود، نشاندهنده این است که توانایی کلیه ها برای تصفیه بدن از مواد زائد پایین آمده است.

بالا رفتن اوره خون در کودکان

بالا بودن اوره خون در کودکان ممکن است بسیار خطرناک باشد. به صورت عادی اوره در کبد ساخته می‌شود و کودک از طریق ادرار آن را دفع می‌کند. حال اگر کلیه‌های کودک نتواند اوره را از خون به طور معمول حذف کنند، با بالا رفتن اوره خون مواجه خواهد شد و در صورت کم آبی بدن هم این بالا رفتن اوره بیشتر و بیشتر هم خواهد شد.

با اندازه‌گیری سطح کراتینین در خون کودک می‌توان از نحوه کارکرد درست کلیه‌های کودک مطمئن شد. بالا بودن سطح کراتینین در آزمایش‌های نشان‌دهنده این خواهد بود که کلیه‌ها آن طور که باید کار نمی‌کند و باید به دنبال یک راه چاره بود.

پیشگیری از بالا رفتن اوره خون

در صورتی که به همراه بالا بودن اوره خون دچار نارسایی‌های شدید کلیوی هم شود، بهترین راه درمانی دیالیز است که موجب خارج شدن ضایعات از خون خواهد شد. روشی مطمئن برای پیشگیری از بالا رفتن اوره خون، عدم مصرف مواد غذایی حاوی سدیم، فسفر و پتاسیم زیاد است. بهترین کار داشتن یک رژیم غذایی سالم از یک متخصص تغذیه و داشتن فعالیت بدنی مناسب می‌تواند تا حد زیادی سلامتی را به شما هدیه دهد.

از آنجایی که بالا رفتن اوره خون می‌تواند منجر به بیماری‌های شدید کلیوی و نارسایی کلیه شود، با چند راه‌کار بسیار ساده می‌توان از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری کنید. برخی از روش‌های پیشگیری از بیماری‌های کلیوی عبارتند از:

  • کنترل دیابت
  • حفظ فشار خون سالم
  • اقدامات لازم برای حفظ سلامت قلب و عروق
  • سیگار نکشیدن
  • رعایت یک رژیم غذایی سالم و برنامه ورزشی برای جلوگیری از چاقی

البته لازم به ذکر است که برخی از عوامل خطرزا  مانند بالا رفتن سن و سابقه خانوادگی بیماری‌های کلیوی و… نیز هستند که ممکن است در پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های کلیوی دشوارتر باشند. ولی با این حال با انجام دادن اقدامات پیشگیرانه‌ای که بالا به آن اشاره کردیم، تا حد زیادی به شما کمک خواهد کرد.