آبله مرغان وخطرات آن در زنان باردار

آبله مرغان (واریسلا)یک بیماری بسیار مسری است که توسط ویروس واریسلا زوستر (VZV) ایجاد می شود. می تواند باعث ایجاد بثورات خارش دار و تاول مانند شود. بثورات ابتدا روی قفسه سینه، پشت و صورت ظاهر می شود و سپس در تمام بدن پخش می شود و عمدتا در اواخر زمستان و اوایل بهار بروز می‌کند.

ابله مرغان در بارداری :

ابتلا به آبله مرغان در بارداری ممکن است شدیدتر باشد اما همانطور که گفته شد اکثر مادران باردار ، در کودکی به ابله مرغان مبتلا شده و بدلیل تولید انتی بادی ، در مقابل این ویروس ایمن هستند .تنها نگرانی ، مواجهه با اقراد مبتلا به آبله مرغان در مادران بارداری است که قبلا ایمن نشده اند.

علائم آبله مرغان در بارداری

عفونت اولیه واریسلا با دوره پیش درآمد 2-1 روزه ای با علائم شبیه سرماخوردگی تظاهر پیدا می کند و به دنبال آن بثورات پوستی همراه خارش به وجود می آید که در عرض 7-3 روز دلمه می بندد. ضایعات، ابتدا به شکل پاپول هستند و به تدریج وزیکولی و شبیه تاول می شوند. عفونت معمولا در بزرگسالان شدیدتر است و حدود25% مرگ های ناشی از واریسلا مربوط به 5% بزرگسالان فاقد ایمنی می باشد. مرگ و میر عمدتا از پنومونی واریسلایی ناشی می شود و این پنومونی (ذات الریه) در دوران بزرگسالی و دوران بارداری یا در کسانی که ضعف سیستم ایمنی دارند شدت بیشتری دارد. ریسک فاکتورهای ابتلا به پنومونی شامل استعمال دخانیات و وجود بیش از 100 ضایعه پوستی هستند. علائم پنومونی در عرض 5-3 روز در سیر بیماری ظاهر می شوند و ویژگی های بالینی آن شامل تب، تنفس تند، سرفه خشک، تنگی نفس و درد قفسه سینه می باشد. گرچه برطرف شدن پنومونی به موازات برطرف شدن ضایعات پوستی رخ می دهد، تب و اختلال عملکرد ریوی ممکن است هفته ها باقی بماند.

آبله مرغان یا زونا؟

اگر عفونت واریسلای اولیه سال ها بعد مجددا فعال شود، باعث هرپس زوستر یا بیماری زونا می شود. این عفونت به صورت ثبورات وزیکولی درماتومی یک طرفه با درد شدید، تظاهر پیدا می کند. زوستر در صورت پاره شدن تاول ها مسری است اما میزان سرایت آن کمتر از عفونت واریسلای اولیه است.

هنگامی که راش آبله مرغان طی سه مرحله ظاهر میشوند

برآمدگی های صورتی یا قرمز (پاپول) که در طی چند روز ایجاد می شوند.
تاول های کوچک پر از مایع (وزیکول) که در حدود یک روز تشکیل می شوند.
پوسته ها و دلمه ها که تاول های از بین رفته را می پوشانند وتا چند روز دیگر بهبود می یابند و برجستگی های جدید برای چند روز ظاهر می شوند، برخی موارد ممکن است هر سه مرحله راش – برجستگی، تاول و ضایعات پوسته دار – را همزمان داشته باشید و تا ۴۸ ساعت قبل از ظاهر شدن بثورات، ویروس را به افراد دیگر منتقل کنید.

راههای انتقال

راه های انتقال آبله مرغان طریق تماس مستقیم با فرد آلوده و انتقال تنفسی می باشد. این بیماری شدیدا مسری است و تماس با فرد آلوده در صورتی که ایمنی وجود نداشته باشد حتما موجب ابتلا به بیماری می شود زمان بروز علائم از ورود ویروس به بدن تا ظاهر شدن بثورات پوستی (دوره کمون) بین 10 تا 21 روز است و بیمار از 1تا2 روز قبل از شروع راش تا هنگام دلمه بستن برروی ضایعات قادر به سرایت دادن عفونت می باشد.

بیماری آبله مرغان چه خطراتی برای زنان باردار دارد؟

معمولا این بیماری در کودکان خطر جدی را به همراه ندارد. اما در صورتی که بانوان باردار به این بیماری مبتلا شوند، می تواند خطرات جدی را برای جنین ایجاد نماید. معمولا 10 الی 20 درصد از بانوانی که به آبله مرغان مبتلا می شوند، دچار ذات الریه می شوند. حدود 40 درصد از این بانوان نیز ممکن است فوت کنند. از طرفی نوزادانی که مادر آن ها در نیمه اول بارداری به این بیماری مبتلا شده اند، دچار عوارض بسیار کمتری می شوند.

به همین دلیل حدود 2 درصد از آن ها تحت تاثیر این بیماری قرار می گیرند. که از انواع این بیماری ها می توان به تشنج، نابینایی، عقب ماندگی ذهنی، اختلالات استخوانی و فلج شدن اندام اشاره نمود. هرچه سن بارداری بیشتر باشد، احتمال بروز این عوارض در نوزادان بیشتر خواهد شد. به همین دلیل پیشگیری از بروز این بیماری در دوران بارداری از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. بنابراین در طول بارداری سعی کنید از تماس با افرادی که مشکوک به این بیماری هستند، به طور جدی خودداری نمایید.

عفونت جنین و نوزاد

در زنانی که دچار آبله مرغان در بارداری شده اند جنین ممکن است دچار سندرم واریسلای مادر زادی شود و بیشترین خطر مربوط به هفته های 13 تا 20 حاملگی بوده و بعد از هفته 20 حاملگی هیچ گونه نشانه بالینی از عفونت مادر زادی کشف نکردند. ویژگی های سندرم مادرزادی واریسلا شامل کوریو رتینیت میکروفتالمی، آتروفی قشر مغز، محدودیت رشد هیدرونفروز، هیپولازی اندام( رشد کم یا عدم رشد دست و پاها) و ضایعات سیکاتریسی پوست هستند.
تماس جنین یا نوزاد با عفونت فعال درست قبل از زایمان و یا در طی زایمان و درنتیجه قبل از تشکیل آنتی بادی مادری خطری جدی برای نوزادان به حساب می آید. میزان حمله از 25 تا 50% متغیراست و میزان مرگ و میر به حدود 30% می رسد.
در برخی از موارد نوزادان دچار بیماری احشایی منتشر و بیماری دستگاه عصبی مرکزی می شوند که معمولا کشنده است. به همین دلیل نوزادان که مادران آنها 5 روز قبل و یا 2 روز بعد از زایمان دارای علائم بالینی واریسلا بوده اند، باید ایمنو گلوبولین واریسلا زوستر دریافت کنند. البته متاسفانه در ایران این دارو وجود ندارد و اگر خانم حامله ای از ابتلای خود به آبله مرغان در بارداری قبلا مطمئن است که خطری او وجنین او را تهدید نمی کند ولی اگر از مصونیت خود مطمئن نیست تنها راه پیشگیری، تماس نداشتن با بیمار مشکوک به آبله مرغان است و اگر تماس اجتناب ناپذیر بود 7-5 روز بعد ایمونوگلوبین خون مادر چک شود و اگر مثبت بود که با خیال راحت به بارداری خود ادامه دهد و در صورت منفی بودن Ig و ظهور ثبورات سریعا درمان با آسیکلوویر برای مادر شروع شود.

تشخیص آبله مرغان در بارداری

تشخیص عفونت مادر معمولا به صورت بالینی است. همچنین ویروس را می توان با تراشیدن قاعده وزیکول در جریان عفونت اولیه و تهیه اسمیر ، کشت بافتی یا تست آنتی بادی فلورسنت مستقیم، جدا کرد. درمورد واریسلای مادرزادی، می توان با آنالیز مایع آمنیون( از طریق آمینوسنتز)، بیماری را تشخیص داد که البته نتیجه مثبت این تست ارتباط خوبی با بروز عفونت مادرزادی ندارد. در بررسی سونوگرافیک کامل آناتومیک که حداقل 5 هفته بعد از عفونت مادرزادی صورت می گیرد ممکن است ناهنجاری های جنینی دیده شوند اما حساسیت این روش کم است.

عوارض آبله مرغان

آبله مرغان معمولاً یک بیماری خفیف است. اما می تواند جدی باشد و می تواند منجر به عوارضی از جمله:

کم آبی بدن
ذات الریه (پنومونی)
التهاب مغز (آنسفالیت)
عفونت های باکتریایی پوست، بافت های نرم، استخوان ها، مفاصل یا جریان خون (سپسیس)

چه کسی در معرض خطر است؟

افرادی که در معرض خطر بیشتر عوارض آبله مرغان هستند عبارتند از:

افرادی که سیستم ایمنی آنها توسط داروها، مانند شیمی درمانی، یا بیماری مانند سرطان یا HIV ضعیف شده است.
افرادی که برای بیماری یا بیماری دیگری مانند آسم از داروهای استروئیدی استفاده می کنند
نوزادان و نوزادانی که مادرانشان هرگز آبله مرغان یا واکسن آن را نگرفته اند
زنان بارداری که آبله مرغان نگرفته اند
افرادی که سیگار می کشند
نوجوانان و بزرگسالان

مراقبت و پیشگیری از آبله مرغان

ضد عفونی کردن وسایل و لوازم که بیمار آبله مرغان استفاده کرده برای پشگیری از انتقال به سایرین.

جداسازی بیمار مبتلا به آبله مرغان در طول دوره واگیری (تا ۷ روز پس از بروز بثورات) در صورت امکان.

کوتاه کردن ناخنهای فرد مبتلا به آبله مرغان برای جلوگیری از خارش تاول ها

برای جلوگیری از اضافه شدن عفونت به تاولها حمام گرفتن روزانه با آب سرد.

جوش ها تا زمانی که کاملا خشک شوند می توانند عفونی باشند ولی استراحت در خانه و مدرسه نرفتن کودکانی که آبله مرغان دارند بیش از پنج روز لازم نیست.

واکسن آبله مرغان

واکسن آبله مرغان (Viravax) نوعی واکسن ویروسی زنده ضعیف شده است و به نوجوانان و بزرگسالانی که فاقد سابقه واریسلا هستند دو دوز واکسن با فاصله 8-4 هفته توصیه می شود که این رژیم در 98% موارد باعث ایمنی می شود. نکته مهم این است که ایمنی واکسن با گذشت زمان کاهش می یابد. تجویز واکسن به خانم حامله توصیه نمی شود و در صورت تزریق تا یک ماه بعد نباید باردار شوند. ویروس ضعیف شده واکسن در شیر مادر ترشح نمی شود در نتیجه واکسیناسیون بعد از زایمان نباید به علت شیردهی به تاخیر انداخته شود.

بچه های ۱۲ ماهه تا ۱۲ ساله باید ۲ دوز واکسن آبله مرغان دریافت کنند، معمولاً:

دوز اول: در سن ۱۲ تا ۱۵ ماهگی
دوز دوم: در سن ۴ تا ۶ سالگی

چه کسانی نباید واکسن آبله مرغان را دریافت کند؟

افراد مبتلا به سل
مبتلایان به ضعف سیستم ایمنی بدن
زنان باردار یا زنانی که فکر می‌کنند ممکن است باردار باشند.
افرادی که به واکسن یا هر قسمت از واکسن حساسیت دارند.
افرادی که اخیراً انتقال خون یا واکسن‌های زنده دیگری انجام داده‌اند.

تشخیص و درمان آبله مرغان

آبله مرغان معمولاً با ارزیابی علائم بالینی، زمانی که وجود تاول های آبله مرغان تایید می شود، تشخیص داده می شود.این بیماری ممکن است تا زمانی که تمام تاول ها خشک شده و به پوسته تبدیل شوند قابل سرایت باشد،که معمولاً پس از یک تا دو هفته طول میکشد.داروهایی مانند پاراستامول ممکن است برای تسکین تب استفاده شود و لوسیون کالامین می تواند خارش را کاهش دهد.معمولا کودکان‌ معمولاً در عرض‌ ۱۰-۷ روز بهبود می‌یابند، در بزرگسالان‌ این مدت بیشتر است، پس‌ از بهبودی، فرد برای‌ تمام‌ عمر در مقابل‌ آبله‌ مرغان‌ ایمنی‌ دارد.